Page 13 - Tarih-10 | 1.Ünite

YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE
SELÇUKLU TÜRKİYESİ

Bu dört beyliğin yanında Dilmaçoğulları ve Ahlatşahlar da Anado-
lu’nun Türkleşmesine hizmet etmiştir. Dilmaçoğulları, Sultan Alp
Arslan’ın komutanlarından Dilmaçoğlu Mehmet Bey tarafından
1085’te Bitlis’te kurulmuş ve 1394’e kadar bölgede varlığını sür-
dürmüştür. Ahlatşahlar (Sökmenliler), 1100-1208 yılları arasında
Ahlat merkez olmak üzere Van Gölü civarında hüküm sürmüş Türk
Beyliği’dir.

1081’den itibaren İzmir merkezli olarak denizcilik faaliyetle-
rine başlayan ilk Türk beyi olan Çaka Bey, kurduğu 40 parçalık
donanmayla Midilli, Sakız, Sisam ve Rodos gibi stratejik öneme
sahip adaları fethetmiştir. 1081 yılı Türk Deniz Kuvvetleri’nin BİLİYOR MUSUNUZ?
kuruluş yılı olarak kabul edilmektedir.

Malazgirt Zaferi sonrası Anadolu’nun fethi için beylikler, kuzeyde
Gürcüler, batıda Bizans ve zaman zaman Haçlılar, güneyde ise
Eyyubiler ile mücadele etmiştir. Bölgelerini farklı düşmanlara
karşı iyi savunan beyliklerin çoğu, zamanla Türkiye Selçukluları
hâkimiyetine girmiş ve kültür miraslarını Selçuklulara devret-
miştir. İlk Türk beylikleri döneminde
özellikle Anadolu’nun doğusu refaha
kavuşmuştur. Bu beylikler; bölgenin
Türkleşmesi amacıyla camiler (Gör-
sel 1.9), medreseler, kervansaraylar,
imarethaneler, zaviyeler, hamamlar,
kümbetler gibi mimari eserler inşa
etmişlerdir. Böylece bölgelerini ba-
yındır hâle getirmiş ve Anadolu’da
kalıcılığı sağlamışlardır.
Malazgirt Zaferi’nden sonra kuru-
lan beylikler, yaklaşık 200 yıl Ana-
dolu’nun Türkleşmesini ve İslamlaş-
masını sağlamıştır. Büyük Selçuklu
Görsel 1.9
Devleti’nin etkisiyle Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin ortak Divriği Ulu Cami
noktası kurucularının Oğuzlara mensup olmasıdır. (Sivas)
Türkiye Selçukluları ile Çaka Beyliği arasındaki ilişkilerde Bizans
etkili olmuştur. Oluşturduğu güçlü donanma ile Bizans’ı denizden
tehdit eden Çaka Bey, kızını da Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan ile
evlendirerek nüfuz kazanmıştır. Çaka Bey’in Balkanlardaki Peçenek-
ler ile de ittifak kurması, Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos’u
(Aleksiyos Komnenos) endişelendirmiştir. I. Kılıç Arslan’a bir mektup
yazan imparator, Çaka Bey’in asıl amacının Selçuklu tahtı olduğuna
sultanı inandırmış ve sultanı Çaka Bey’e karşı kışkırtmıştır. Çaka
Bey’i İznik’e davet eden I. Kılıç Arslan verdiği ziyafet esnasında
Çaka Bey’i 1095’te öldürtmüş ve beylik ortadan kalkmıştır. Böylece
Bizans için Çaka Bey tehlikesi sona ermiştir.

Çaka Beyliği, hangi yönleriyle Anadolu’da kurulan ilk Türk bey- CEVAPLAYALIM
liklerinden farklılık gösterir?

21