Page 12 - Tarih-10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE

hâkimiyet altına alınması konusunda Tür-
kiye Selçukluları ile sık sık karşı karşıya
gelmiştir. Haçlı Seferleri’nin başlamasıyla
birlikte bu Danişment-Selçuklu çekişmesi,
Haçlılara karşı dayanışmaya ve ortak mü-
cadeleye dönüşmüştür. Anadolu’da derin
izler bırakan Danişmentliler, bölgenin
sosyal ve kültürel alanlarda gelişmesine
katkı sağlamıştır. “Danişmentnâme” adlı
manzum türdeki eserde, Danişmentlilerin
ülkelerine yaptığı hizmetler anlatılmak-
tadır. Danişmentliler, ilim ve fen alanında
çalışma yapan kişilere değer vermiştir.
Görsel 1.7 Kayseri, Malatya ve Sivas bu dönemde önemli eğitim ve bilim
Yağıbasan Medresesi
(Tokat) merkezleri hâline gelmiştir. Anadolu’daki en eski medreselerden
olan Yağıbasan Medresesi de Danişmentlilere aittir (Görsel 1.7).
Mengücekliler, Sultan Alp Arslan’ın komutanlarından Mengücek
Ahmet Gazi tarafından kurulmuş ve 1071-1228 tarihleri arasında
Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar civarında hüküm sür-
müştür. Selçuklu devlet yapısını iki asra yakın bu bölgede yaşat-
mışlardır. Bölgede meydana gelen depremler, beyliğe ait eserlerin
günümüze kadar ulaşmasını engellemiştir.
Artuklular, Mardin merkezli olarak 1102’de kurulmuş ve 1231’e ka-
dar Mardin, Hasankeyf, Harput olmak üzere üç kol hâlinde varlığını
sürdürmüştür. Çeşitli din, mezhep ve milletlere mensup kitlelerin
yaşadığı Anadolu’nun güney doğusunda hâkimiyet kuran Artuklular,
başlangıçta idari ve mali divânlarda Hristiyan memurlara da görev
vermiştir. Bu dönemde Diyarbakır, Mardin gibi büyük merkezlerde,
ilim gelişmiş ve Cezerî gibi ilim adamları ön planda tutulmuştur.
Beylik, vergileri hafifletmiş ve halkın refahını yükseltmiştir. Bizans
sikkeleri örnek alınarak para basılmıştır. Bu durum Bizans ile ti-
cari ilişkilerin olduğunu göstermektedir. Artuklular Dönemi’nde
yaşayan, bilim ve teknoloji alanın-
da gerçekleştirdiği olağanüstü bu-
luşlarla tanınan Cezerî, elektriğin
henüz kullanılmadığı dönemde
sadece su ve mekanik parçalar ile
çalışan makineler yapmıştır.
Saltuklular, 1072-1202 yılları ara-
sında Erzurum merkez olmak üze-
re Kars, Oltu, Bayburt, Malazgirt ve
Artvin civarında hüküm sürmüştür.
Gürcülerle mücadele eden Saltuklu
hükümdarları, Türkiye Selçukluları
ile iyi ilişkiler kurmuştur. Mimaride,
Görsel 1.8 sanatta ve kültürde önemli atılım-
Saltuklular Dönemi’nden kalan lar gerçekleştiren Saltuklular, sanat anlayışlarıyla diğer Türk beylik
Üç Kümbetler (Erzurum) ve devletlerini etkilemiştir (Görsel 1.8). Saltuklu kentlerinde Ahi

kültürü ve geleneği etkili olmuştur.

20