Page 14 - Tarih 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE

Takvim Sistemleri

İnsanlık; zamanı gün, hafta, ay, yıl gibi belli periyotlara böl-
müş ve düzenli bir sistem çerçevesinde algılamıştır. Hayatı
bu çerçevede düzenlemek üzere insanlar yaklaşık 6000
yıldan beri takvim kullanmıştır. Sümerler, Babiller, Mısırlı-
lar, Yunanlar, İbraniler, Romalılar, Aztekler, Mayalar, Çinliler,
Hintler, Tibetliler, Türkler ve Araplar gibi çok çeşitli millet ve
topluluklar değişik takvimler meydana getirmiştir. Bu millet
veya topluluklar takvimleri ay veya güneş yılını esas alarak
oluşturmuştur.

Bazı toplumlar takvimlerini “ay yılı” esasına göre oluştur-
muştur. Ay yılı, Ay’ın Dünya etrafındaki dönüşünü esas alır
ve on iki tur dönüşü bir yıla denk gelir. Bu süre 354 gündür
(Görsel 1.13).
Görsel 1.13
Ay’ın döngüsü Bazı toplumlar ise takvimlerini “güneş yılı” esasına göre oluş-
turmuştur. Güneş yılı, Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tur
dönüşünü esas alır. Bu süre 365 gün 6 saattir.

Her toplum kendine özgü bir takvim oluştururken yaşamlarını
en çok etkileyen olayı takvimlerinin başlangıcı olarak kabul
etmişlerdir. Örneğin İbraniler MÖ 3761’deki Yaradılış (Tekvin)
yılını, Yunanlılar ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı MÖ 776’yı,
Hristiyanlar Hz. İsa’nın doğumu olan sıfırı, Müslümanlar MS
BİLİYOR MUSUNUZ? 622’de Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicretini tak-
vimlerine başlangıç olarak esas almışlardır.

Türkler de tarih boyunca yaşadıkları coğrafyaya göre kültürel,
ekonomik ve dinî etkileşimlerin ürünü olarak çeşitli takvim-
ler kullanmışlardır. Tarih boyunca Türkler; On İki Hayvanlı
Türk Takvimi’ni, hicrî takvimi, Celâli Takvimi, Rûmî Takvim
ve miladi takvimi kullanmıştır.
On İki Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin kullandığı ilk
takvimdir (Görsel 1.14) ve güneş yılı esasına göre düzen-
lenmiştir. Hangi tarihten itibaren kullanıldığı bilinmemekle
birlikte bu takvim Kök Türkler ve Uygurlar tarafından
kullanılmıştır. On iki yılda bir devir yapan bu takvimde
yıllar, hayvan adları ile gösterilir. Bu takvimde kulla-
nılan hayvan isimleri ise şunlardır: sıçgan (sıçan), ud
(öküz), bars (pars), tavışgan (tavşan), lu (ejder),
yılan, yund (kısrak), kon (koyun), biçin (maymun),
takıgu (tavuk), it (köpek), tonguz (domuz).

Hicrî takvim, Türklerin İslamiyet’i kabul ettikten sonra
kullandığı takvimdir. Bu takvimde Hz. Muhammed’in
hicret ettiği yıl (622), başlangıç kabul edilmiştir. Hz.
Ömer Dönemi’nde oluşturulan bu takvim, ay yılını esas
almıştır. Bu takvime göre bir yıl 354 gün 8 saat 48 daki-
kadır. Ayrıca bir ay yılı, bir güneş yılından yaklaşık 11 gün
Görsel 1.14 eksiktir. Diğer bir ismi kamerî (ay) takvimidir. Günümüzde
On İki Hayvanlı Türk Takvimi İslam dünyası, dinî günleri hicrî takvime göre belirlemektedir.

22