Page 17 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 - Ünite 3

ŞİİR

Hava toprak gibi gebe.
Hava kurşun gibi ağır.
Bağır
bağır
bağır
bağırıyorum.
Koşun
Kurşun
erit-
-meğe
çağırıyorum…..

Nâzım Hikmet, 835 Satır

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

gebe : (Metinde) Bir birikim sonucu ortaya çıkması beklenen durum ya da olay.
hemdert : Dert ortağı.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
Okuduğunuz şiir, Nâzım Hikmet’in 1929’da yayımlanan 835 Satır kitabında yer alan şiirlerinden
biridir. Sanatçının 835 Satır adlı eserindeki şiirleri farklı içerikleri ve biçimleriyle ilgi uyandırmıştır.
Kerem Gibi şiirinde görüldüğü gibi şiirin biçimsel özelliği o döneme kadar kullanılan şiir teknikle-
rinden farklıdır. Nâzım Hikmet; serbest müstezattan etkiler taşıdığı kabul edilen basamaklı dize biçi-
mini, okuduğunuz şiirde başarıyla kullanmıştır. Şiirde geniş kitlelere hitap etmek ve onları harekete
geçirmek amacıyla kullanılan söylevci (hitabetçi) eda, dikkat çeker.
Nâzım Hikmet’in şiirlerinde ritmik ve zengin yapıyla birlikte “ses” ögesi önemli yer tutar. Etkili
kafiyeler, durakların başarılı kullanımı bu ses yapısının başlıca özellikleridir. Şair divan ve halk şiiri-
nin birçok ögesini de şiirlerinde başarıyla kullanmıştır. Okuduğunuz şiirde de Kerem ile Aslı hikâye-
sinin başkahramanı olan Kerem’i kullanması, halk edebiyatının motiflerinden yararlandığının gös-
tergesidir.
Nâzım Hikmet, Cumhuriyet Dönemi şiirimizde toplumcu gerçekçi şiir anlayışının ilk temsilcisi ka-
bul edilir. Bu şiir anlayışının önemli özellikleri; biçimde “serbest şiir” anlayışını kullanmak ve yay-
gınlaştırmak, içerikte ise ideolojik ve siyasal konuları işlemektir. Divan, halk ve Batı edebiyatı nazım
şekillerinin ölçü, kafiye, mısra kümelenmesi gibi kurallarını dikkate almayan; Batı’dan alınan bir na-
zım biçimi olan serbest nazmı Türk edebiyatında kullanan önemli isimlerden biri Nâzım Hikmet’tir.
Toplumcu gerçekçi şiir; bir düşünceye ve ideolojiye bağlı kalarak halkın çektiği sıkıntılara ve yok-
sulluğa değinen, kimi zaman insanlara çözüm yolları gösteren, tüm insanlığın mutlu olacağı güzel bir
geleceğe işaret eden şiir anlayışıdır. Toplumcu gerçekçi şairler şiirlerinde, o güne kadar değinilme-
miş konulara ve kavramlara yer vermişlerdir. “Halkçılık, köycülük, hümanizm” gibi fikirler bu sanat-
çıları etkilemiştir. Toplumcu gerçekçilere göre sanat, toplumu sadece yansıtan bir ayna değildir; aynı
zamanda toplumu değiştirecek araçlardan da biridir.

87