Page 34 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 2.Ünite

2. Ünite

ÜNİTE ÖZETİ

İlk Türk devletlerinin yaşadıkları coğrafyalarda karasal iklim hüküm sürdüğü için bu
coğrafyalar insan yaşamı açısından zor bölgelerdi. Temel geçim kaynakları hayvancılık olan
ilk Türk toplumları, bu zor coğrafya koşulları yüzünden konargöçer hayat tarzını benim-
semişlerdir.
İlk Türk toplumlarında sınıfsal bir tabakalaşma olmamıştır. Yetenekli olan kişiler, her-
hangi bir ayrım yapılmadan devletin önemli noktalarında görev almışlar ve kağanlar halkı
için çalışmayı övünç kaynağı olarak görmüşlerdir. Türklerde toplum yapısı oguş (aile) urug
(aileler birliği) boy (kabile) budun (millet, halk) ve il (devlet) den oluşmuştur.
İlk Türk toplumlarında aileye büyük önem verilmiş, aile devletin temeli olarak kabul
edilmiştir. Aile reisi olan babanın yöneticilik, koruyuculuk ve merhametli davranma gibi
özellikleri devletle özdeşleştirilerek devlete devlet baba denilmiştir.
İlk Türk İslam devletlerinde toplum İslamiyet’in etkisiyle yeniden şekillenmiş, bu dö-
nemde şehir hayatı yaygınlaşmış, giyim ve kuşamda pek değişiklik olmamıştır. Ailenin öne-
mi ilk Türklerde olduğu gibi devam etmiş, kadına büyük önem verilmiş, kadınlar gerek
toplumsal hayatta ve gerekse devlet işlerinde önemli görevler üstlenmişlerdir.
Türk İslam devletleri, fethettikleri topraklarda yaşayan yerel halkın hayat tarzına mü-
dahalede bulunmamış, toprakları üstündeki bütün unsurlara eşit şekilde davranmışlardır.
Osmanlı Devleti’nde toplum, önceki Türk devletlerinde olduğu gibi yönetenler ve yö-
netilenler olmak üzere iki kısımdan oluşmuştur. Burada yaşayan farklı toplulukların si-
yasal ve sosyal konumları, kendi din ve mezhep esaslarına göre şekillenmiştir. Böylece
farklı inançtaki insanların kendi inançları doğrultusunda yaşamalarına imkân sağlanmış,
uygulanan bu sisteme de millet sistemi denilmiştir.
Osmanlı Devleti, fethettiği coğrafyalarda iskân ve istimâlet siyaseti uygulayarak o böl-
gelerin İslamlaşmasını ve Türkleşmesini sağlamıştır. Osmanlı halkı, kurdukları vakıflarla
ihtiyacı olan insanlara karşılıksız olarak yardım etmiş, hayvanların bile aç kalmaması için
vakıflar kurmuştur.
İlk Türkler gibi misafirperver olan Osmanlılar yardımlaşmaya önem vermişler, bunun
sonucu olarak da Osmanlılardaki komşuluk ilişkileri gelişmiştir.
Tanzimat Dönemi’nde, büyük şehirlerde yaşayan Osmanlı halkı arasında Batılı yaşam
tarzının etkileri görülmeye başlanmış, bu dönemde eski kültür ile yeni kültür arasında
âdeta gelgitler yaşanmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Türk toplumu, Osmanlı Dönemi’nden gelen tecrübeler ışığın-
da şekillenmiştir. Bu dönemde Batı yaşam tarzının etkisi artmış, kadınlar toplumsal alanda
önemli roller üstlenmiştir.
Cumhuriyet Dönemi’nde çıkarılan Medenî Kanun ile kadın erkek eşitliği konusunda
önemli bir adım atılmıştır.

98