Page 46 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

2 GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN

BÖLÜM

Su Ayak İzi

Birey veya topluluk tarafından kullanılan, her mal ve hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi için gereken
toplam tatlı su hacmine su ayak izi denir. Su ayak izinin hesaplanmasında bir mal veya hizmet üreti-
minde doğrudan ya da dolaylı olarak harcanan toplam tatlı su miktarı da dikkate alınır. Mavi, yeşil ve gri
su ayak izi kavramları, su ayak izinde su kullanımı ile kalitesini temsil eden üç bileşendir (Görsel 3.38).
Dünyada toplam su miktarının %97,5’i okyanuslar ve denizlerde bulunur. Dünya üzerindeki tatlı su mik-
tarı ise %2,5’tir. Tatlı suyun %68,7’si buzullarda, %30,1’i yer altı sularında, %0,8’i buzulların altındaki
donmuş toprak tabakasında ve %0,4’ü yüzey sularında ve atmosferde bulunmaktadır.

Yeşil Su Ayak İzi
Gri Su Ayak İzi
Bir malın üretiminde kulla-
Kirlilik yükünün mevcut su kalitesi
nılan toplam yağmur suyuna
standartlarına göre bertaraf
yeşil su ayak izi denir.
edilmesi ya da azaltılması için
kullanılan tatlı su miktarına
Mavi Su Ayak İzi
gri su ayak izi denir.
Bir malı üretmek için ihtiyaç duyu-
lan yüzey ve yer altı tatlı su kay-
naklarının toplam hacmine mavi
su ayak izi denir.

Görsel 3.38: Su ayak izi bileşenleri

Kentsel kullanım, tarımsal sulama, enerji ve üretim faaliyetleri su kaynakları üzerinde büyük baskı
oluşturmaktadır. Yeterli ve iyi kalitede suyun varlığı; insanlığın gıda güvencesinin, tatlı su ekosistemleri-
nin temel unsurudur. Küresel nüfusun 2050 yılında 9 milyara ulaşacağı öngörülmekte olup bu durumda
nüfusun %65’i ciddi su sıkıntısıyla karşı karşıya kalacaktır.
Dünyanın su ayak izi yılda ortalama 1,24 milyon litre iken, Türkiye 1,61 milyon litrelik ayak izi ile
ortalamanın üzerindedir. Türkiye’nin su ayak izinin çıkarılması, su kaynaklarımızın verimli kullanımı açı-
sından önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra 2013 yılında başlamış olan Türkiye’nin Su Ayak İzi Projesi
2014 yılında tamamlanmıştır. Türkiye’de toplam 95 milyar m yüzey suyundan %29 oranında faydalanıl-
3
makta olup bunun %79’u sulamada, %11’i içme suyunda, %10’u ise sanayide kullanılmaktadır. Türkiye,
sanıldığının aksine su kıtlığı sınırında bir ülkedir. 1990–2010 yılları arasında tüketilen toplam su mikta-
rında %40,5 oranında bir artış görülmüştür.

BİYOLOJİ 10 180