Page 42 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

2 GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN

BÖLÜM

Küresel İklim Değişikliği

Atmosfer, yeryüzünü ısıtır ve belirli bir sıcaklık aralığında kalmasını sağlar. Güneşten gelen kısa
dalga boylu ışınlar yeryüzünü ısıtırken ısınma etkisiyle uzun dalga boylu ışınlar atmosfere yansır. Ener-
jinin atmosferdeki sera gazlarının etkisiyle tutulmasına sera etkisi denir. Karbondioksit, su buharı ve at-
mosferdeki diğer sera gazları, görünür ışığı geçirmesine rağmen dünyadan yayılan kızılötesi ışınlarının
yolunu keserek bir kısmını yeryüzüne yansıtır. Sera etkisi olmasaydı dünyanın hava sıcaklığı çok düşük
(-18 ℃) olacak ve birçok canlı yaşayamayacaktı.
Ozon gazı güneşten gelen UV ışınlarının yeryüzüne ulaşmasını önler. CFC (kloroflorokarbon) gaz-
larının sprey ve soğutucularda kullanılması ozon tabakasının incelmesine yol açar. Bu durum zararlı
ışınların yeryüzüne daha çok ulaşmasına neden olur. İnsanlar üzerinde görülen en önemli etkisi cilt
kanseri hastalığındaki artıştır.
Fosil yakıtların kullanılması, endüstriyel faaliyetler ve orman alanlarının yok edilmesi atmosferdeki
karbondioksit miktarını artırır. Maden ve petrol aramaları, yerkürede depolanmış olarak bulunan metan
gazının serbest hâle geçmesine ve atmosfere salınmasına neden olur. Tarımsal ve hayvansal faaliyetler
ise metan gazının miktarında artışa neden olur.
Atmosferde karbondioksit, karbonmonoksit, CFC, metan ve ozon gibi gazların fazla birikmesi sera
etkisini artırarak yeryüzündeki ortalama sıcaklığın artmasına yol açar. Sera gazları etkisiyle havanın or-
talama sıcaklığının artışına küresel ısınma adı verilir. Küresel ısınma sonucu dünyada uzun dönemde
meydana gelen iklim değişiklikleri küresel iklim değişikliği olarak adlandırılır. Sıcaklık değişimlerinden
kaynaklanan bu durum bazı canlıların yaşamını ve üreme döngülerini olumsuz etkiler. Küresel iklim
değişikliklerinden kaynaklanan sıcaklık artışları ku-
tuplardaki buzulların erimesine, deniz seviyesinin
yükselmesine, okyanus sularının ısınmasına ve
daha asidik olmasına neden olur. Küresel ısınma
ile sel, kuraklık ve çölleşme artar; tarım alanları
azalır. Bu değişiklikler zamanla habitatların ve canlı
türlerinin yok olmasına neden olur.
Araştırmalara göre 2100 yılına kadar yeryüzü
ortalama sıcaklığının 1-6 °C arasında artacağı tah-
min edilmektedir. Bir bölgenin ortalama sıcaklık de-
ğeri artarsa o bölgede yayılış gösteren canlı türleri
uygun sıcaklığın olduğu yerlere doğru göç eder ya
da yeni sıcaklığa uyum sağlamaya çalışır. Bu adap-
Görsel 3.34: CFC içermeyen ürün
tasyon sırasında popülasyon yoğunluğu azalır.
İçeriğinde ozon tabakasına zarar veren maddeler içeren ürünlerin tercih edilmemesi bireylerin doğal
dengeyi önemsemelerinin bir göstergesidir. Ozon tabakasına zarar vermeyen ürünlerin içeriğinde CFC
bulunmaz (Görsel 3.34). Küresel ısınmaya yol açan maddeler içeren ürünler kullanılmamalıdır.
Canlılar eşit yaşama hakkına sahiptir. İnsanlar yaşam standartlarını geliştirdikçe doğaya, dolaylı
olarak da diğer canlıların yaşam alanlarına zarar verebilmektedir. Doğaya zarar vermeyen ürünleri kul-
lanarak diğer canlıların yaşam alanlarına saygılı ve adil olmak gerekir.

BİYOLOJİ 10 176