Page 53 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

a b
Görsel 3.95: Soya fasulyesi tohumları Görsel 3.96: a) Devedikeni, b) Pıtrak tohumu

Hindistan cevizi gibi bazı meyve türleri, suyla taşınarak yayılır (Görsel
3.97). İnsanlar tarafından bitkilerin tohum, meyve gibi kısımları; besin,
giyecek, ilaç, kozmetik ya da süs amacıyla bir yerden başka bir yere
taşınır. Böylece toprağa bağlı olarak yaşayan bitkilerin tohumları, yer-
yüzünün çeşitli yerlerine yayılır.

Görsel 3.97: Hindistan cevizi
3.3.2. DORMANSİ VE ÇİMLENME

Dormansi
Tohum oluşumunun sonlarına doğru tohum içindeki su oranı %15’in
altına düşer. Su miktarının azalması ile embriyonun gelişimi durur ve
embriyo çimlenme zamanına kadar dormansi (uyku hâli) durumunda
kalır. Dormanside metabolik hız çok yavaşlar ve embriyo büyümez.
Bazı türlerde parçalanmamış tohum kabuğu da dormansiye neden
olur. Bitki tohumlarında dormansi olumsuz çevre koşullarına karşı
geliştirilmiş bir adaptasyondur. Dormansinin süresi bitkinin türlerine
bağlı olarak farklılık gösterir. Bir tohumun dormanside kalma süresi ve
çimlenme yeteneğini koruması bitki türüne ve çevresel faktörlere göre
değişebilir. Bu süre birkaç gün kadar kısa olabileceği gibi gibi birkaç
yıl da olabilir. Bitkinin çimlenmesi için dormansinin kırılması, bitkinin
yetiştiği çevre koşullarıyla bağlantılıdır. Çevresel faktörler uygun hâle
geldiğinde tohum dormansi evresinden çıkar ve çimlenir.
Çimlenme

Olgunlaşmış bir tohumdaki embriyonun uygun koşullarda yeni bitkiyi
oluşturmak üzere tohum kabuğunu çatlatarak dışarı çıkıp gelişmesine
çimlenme denir.

BİTKİ 181
BİYOLOJİSİ