Page 48 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

Her mikrospor çekirdeğinin mitoz geçirmesiyle de ikişer çekirdekli po-
lenler oluşur (Görsel 3.81). Polen çekirdeklerinden biri döllenmede
görev alan üretken (generatif) çekirdek, diğeri polen tüpünün oluşu-
munu sağlayan tüp (vejetatif) çekirdektir.

Generatif Vejetatif
çekirdek çekirdek

Mayoz I Mayoz II Mitoz

Başçık Mikrospor
Polen kesesi ana hücresi
(2n)
Mikrosporlar Polenler
(n)
Görsel 3.81: Çiçekli bitkilerde polen oluşumu

Bitkilerde polen yapısı; şekil, renk ve yapı bakımından türe özgü özellik
gösterir (Görsel 3.82). Polen yapısı, türe özgü olmasından dolayı bitkile-
rin sınıflandırılmasında kullanılır. Rüzgârla tozlaşan bitkilerin polenleri,
genellikle hafif ve düz yüzeyli; böcek, kuş vb. canlılarla tozlaşan bitki-
lerin polenleri ise daha ağır, desenli ya da çıkıntılı bir yapıya sahiptir.

Dişi Üreme Hücresinin Oluşumu
Çiçeğin yapısında bulunan yumurtalığın içinde bir ya da daha çok to-
hum taslağı bulunur. Tohum taslağında diploid kromozomlu megaspor
ana hücreleri yer alır. Bu hücreler, mayozla haploid kromozomlu dört
Görsel 3.82: Farklı bitkilere ait polenler
megaspor hücresini oluşturur. Genellikle bu dört megaspor hücresinin
üçü eriyip yok olur. Geriye kalan megaspor, büyümeye devam eder.
Megasporun çekirdeği, sitokinez olmaksızın art arda üç kez mitoz ge-
çirerek sekiz haploit çekirdekli büyük bir hücre oluşturur. Bu oluşan 8
çekirdek, tohum taslağı içinde değişik yerlere dağılır. 2 tanesi tohum
taslağında ortaya gelir ve polar çekirdekleri oluşturur. Ovaryum açık-
lığının (mikropil) ters yönünde bulunan 3 çekirdeğe antipot çekirdek
denir. Ovaryum açıklığının olduğu tarafta bulunan üç çekirdekten or-
tada olan, yumurta hücresidir. Yumurta hücresinin iki yanında bulunan
çekirdeklere de sinerjit çekirdek denir. Tohum taslağının döllenmeye
hazır hâle geldiği sekiz çekirdekten oluşan bu yapıya embriyo kesesi
denir (Görsel 3.83).

Antipot
Tohum taslağı çekirdek
Megaspor (n)
Sinerjit
çekirdek
Üç
Mayoz Mitoz

Megaspor Oluşan Polar
Mikropil ana hücresi hücrelerin çekirdekler Yumurta
(2n) üç tanesi
eriyerek Embriyo
kaybolur.
kesesi
Görsel 3.83: Çiçekli bitkilerde yumurta hücresinin oluşumu

3. ÜNİTE 176