Page 7 - Biyoloji 12 | 4.Ünite

Virüsler, mikroorganizmalara göre kalıtsal varyasyonlara daha fazla
maruz kalır. Bu değişiklikler, genellikle kalıtsal yapıda oluşan ve feno- ARAŞTIRMA
tipi de etkileyen mutasyonlar sonucunda ortaya çıkmaktadır. Virüslerin
Grip aşısı, her yıl tekrarlanan doz-
hızlı mutasyon geçirmeleri, onlarla mücadeleyi zorlaştırmaktadır. Vi-
lar hâlinde kişilere uygulanır. Grip
rüsler, mutasyon sonucu ilaçlara direnç geliştirebilmektedir. Hastalık- aşısı uygulandığı hâlde hastalık
lara sebep olan virüsleri, uzun vadede ilaçlarla yok etmek bu nedenle görülebilir. Bunların nedenlerini
etkili olmamaktadır. Bu durum virüslerin yaşama şansını artıran yararlı araştırınız.
bir mutasyondur.

Bir popülasyonda gerçekleşen kalıtsal varyasyonlar ile değişen ortam
koşullarına daha dayanıklı ya da dayanıksız bireyler oluşabilir. Belirli
kalıtsal özelliklere sahip olan bireylerin bu özelliklerinden dolayı diğer
bireylere göre yaşama ve üreme olasılıklarının daha yüksek olması
durumuna doğal seçilim adı verilir. Doğal seçilim yoluyla meydana
gelen değişim süreci adaptasyonu oluşturur. Adaptasyon bir canlının
belirli bir çevrede hayatta kalma, üreyebilme şansını artıran kalıtsal
özelliklerdir. Adaptasyon; yapısal, korunma, taklit etme ve davranışsal
olabilir.
Çevre şartları, bireylerin belirli özellikler taşıyanlarını ön plana çıka-
rır. Örneğin bitkinin yapısal olarak yaprak ayası küçük, kütikulası ka-
lın olup su depolayabilme özelliği varsa bu bitki kuraklaşan bir orta-
ma uyum sağlayarak üreyebilir. Yapısal olarak yaprak ayası büyük,
kütikulası ince olup ve su depolayamayan bir bitki ise ortama uyum
sağlayamaz ve yok olur. Ortam rengine uyum sağlayan hayvanların
avcılar tarafından fark edilmeleri zor olduğu için hayatta kalma şansları
yüksektir (Görsel 4.10, 11). İklim ve ortam koşulları, hayvanlarda besin a
bulma şansını bazen azaltabilir. Bu durumda bazı hayvanlarda göç
etme, bazı hayvanlarda ise kış uykusu görülür.
Bir popülasyona ait canlılarda insanlar tarafından seçilen bazı özel-
liklerin nesiller boyu aktarılmasının sağlanmasına yapay seçilim adı
verilmektedir. Yapay seçilim; bazı bitki, hayvan ve bakteri türlerinde
uygulanmaktadır.
Bakteriler de doğal ve yapay seçilime uğrayabilmektedir. Çok fazla
çeşidi bulunan, kısa sürede çoğalan ve hızlı mutasyon geçiren bakte-
b
rilerde değişen ortam koşullarına uygun özellikler taşıyanların sayısı
artarken uygun özellikler taşımayanların sayısı azalır.
Görsel 4.10: a)Yengeç, b) Bukalemunda
adaptasyon

Görsel 4.11: Güve kelebeklerinde adaptasyon

CANLILAR 201
VE ÇEVRE