Page 9 - Biyoloji 12 | 4.Ünite

Kullanılan pestisit ve herbisitlerin zaman içinde etkilerini kaybetmesi,
ortamda istenmeyen canlı türlerinin pestisit ve herbisitlere direnç geliş-
tirmelerinden kaynaklanır. Belirli pestisitlerin sıklıkla kullanılması; do-
ğal olarak pestisit ve herbisitlere dirençli olan bireylerin doğal seçilim
mekanizmasıyla ortamda kalmasına, dirençsiz olan diğer bireylerin ise
yok olmasına sebep olur. Böylece pestisit ve herbisite dirençli bireyle-
rin sayıları zamanla artar (Görsel 4.14). Dirençli popülasyonlar, insan-
ların daha sık aralıklarla ve çok miktarda ilaçlama yapmasına yol açar.
Bu uygulamalar çevre kirliliğini artırır.

Pestisite dirençli gene sahip
böcekler Pestisit direncine sahip
Pestisite dirençli gene sahip
bireylerin yeni nesil
olmayan böcekler
oluşturması

Pestisit uygulaması yapılır. Pestisite dirençli bireyler hayatta
kalırken dirençsiz olanlar ölür.
Görsel 4.14: Böceklerde pestisit direnci

Dünyada ve ülkemizde pamuk üretiminde zararlılara karşı pestisitler
kullanılmıştır. Bu durum sonucu pamuk zararlısı böceklerde pestisitle-
re karşı direnç oluşmuş ve büyük ekonomik kayıplar meydana gelmiş-
tir. Dünyada yaygın olarak görülen sıtma hastalığını önlemek amacıyla
Dünya Sağlık Örgütünün başlattığı program çerçevesinde DTT uygu-
laması anofel cinsi sivrisineklerin bu pestisitlere karşı direnç kazanma-
ları sonucu başarısız olmuştur.

Tarımsal alanlarda zararlı bitkilerin herbisitlere karşı dirençli olması-
nı sağlayan bir diğer faktör de geçirdikleri mutasyonlardır. Her iki du-
rumda da dayanıklı olmayı sağlayan genler, kalıtım yoluyla yeni nesil
bitkilere aktarılır. Böylece pestisit ve herbisitler, zaman içinde etkilerini
kaybeder. Pestisitler; tarımsal arazilere, ormanlara ve bahçelere uygu-
landığında hava, su ve toprağa karışır (Görsel 4.15 a, b). Buradan da
ortamda yaşayan canlılara aktarılarak besin zincirine dâhil olur.

a b

Görsel 4.15: Tarım alanlarına pestisit uygulanması (a, b)

CANLILAR 203
VE ÇEVRE