Page 25 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
TOPRAKLAR 125

Aşağıdaki konuşma, Atatürk Üniversitesi Coğrafya Öğretmenliği Anabilim Dalı'nda öğrenim gören üç ar-
kadaş arasında geçmiştir.
Alya: Adana’da Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin etkisiyle oluşan delta ovası üzerindeki alüvyal topraklar
çok verimlidir. Akarsuların getirdiği kum boyutundaki malzemeden oluşan bu toprakların işlenmesi son
derece kolaydır. Adana’nın iklim özelliklerinden dolayı bu topraklarda yıl içinde iki ürün alınabilmektedir.
Çukurova’yı çevreleyen Toros Dağları'nın yamaçlarında ise kırmızı renkli terra rossalara rastlanır.
Çağan: Bursa Ovası, Uludağ’dan akan derelerin getirdiği materyallerden oluşan alüvyal topraklar ile yöre-
de kepir adı verilen işlenmesi zor killi topraklardan oluşmaktadır. Özellikle tarım potansiyeli yüksek olan
alüvyal topraklar, son yıllarda maalesef yerleşim alanları ve sanayi tesisleriyle istila edilmiş durumdadır.
Türkân: Erzurum Ovası'nda alüvyal topraklar görülmektedir. Çukurova'dakiler kadar verimli olmasına
rağmen bu topraklardan yılda sadece bir kez ürün alınabilmektedir. Erzurum’u çevreleyen plato ve dağlar-
da çayır bitki örtüsü altında çok verimli olan çernozyomlar görülür. Ancak bu toprakların tarım potansiyeli
son derece düşüktür.
Yukarıdaki metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıda yer alan 10, 11, 12, 13 ve 14. soruları
cevaplayınız.

10. Alüvyal toprakların tarım açısından yüksek potansiyele sahip olmasının nedenleri nelerdir?

11. Toroslar'da görülen terra rossaların kırmızı renkte olmasının nedenleri nelerdir?

12. Bursa Ovası'nda kepir olarak bilinen killi topraklara ne ad verilmektedir? Bu toprakların oldukça zor işlen-
mesinin nedenleri nelerdir?

13. Tarım topraklarının yerleşme ve sanayi tesislerine açılmasının ortaya çıkardığı sonuçlar nelerdir?
14. Erzurum çevresinde görülen çernozyom topraklar, oldukça verimli olmasına rağmen neden tarımda ye-
terince kullanılamamaktadır? Bahsedilen toprakların bu bölgede hangi amaçlarla kullanıldığını açıklayınız.

Ç) Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.

Aşağıdaki tabloda beş merkezin ocak ve temmuz 17. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’de toprak
ayı sıcaklık ortalamaları ile yıllık yağış miktarları erozyonunun azaltılması ve çölleşmenin önlen-
verilmiştir. Tabloya göre 15 ve 16. soruları cevap- mesi amacıyla yapılması gereken çalışmalardan
layınız. değildir?

Ocak Ayı Temmuz Ayı Yıllık Yağış
Merkez A) Bitki örtüsü tahribinin önlenmesi
Sıcaklığı (°C) Sıcaklığı (°C) Miktarı (mm)
B) Eğimli arazilerin ağaçlandırılması
I -1 24 380
C) Orman yangınlarına karşı önlem alınması
II 10 28 840
D) Anız yakılmasının önüne geçilmesi
III 24 28 2150
E) Tarlaların eğime paralel olarak sürülmesi
IV 10 35 160
V 6 23 1560 18. Zonal topraklar, belirli iklim şartları ve buna bağlı
15. Merkezlerden hangisinde kimyasal ayrışma bitki örtüsü altında oluşur.
daha etkilidir? Buna göre aşağıdaki iklim ve toprak türü eşleş-
tirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
İklim Toprak türü
16. Bütün merkezlerde anakaya ve yeryüzü şekille- A) Akdeniz iklimi Terra rossa topraklar
rinin benzer özelliklere sahip olduğu düşünül- B) Sert karasal iklim Podzol topraklar
düğünde hangi merkezde toprak oluşumu daha C) Ekvatoral iklim Laterit topraklar
hızlı gerçekleşir?
D) Ilıman karasal iklim Bozkır topraklar
E) Okyanusal iklim Çernozyom topraklar
A) I B) II C) III D) IV E) V

125