Page 5 - Coğrafya 11 | 1.Ünite
P. 5
EKOSİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ VE İŞLEYİŞİ 11. Sınıf
Hazırlık Soruları
1. Çevrenizde hangi bitki ve hayvan türleri yaşamaktadır? Bu canlılar, birbirleri ve cansız çevreyle nasıl
bir etkileşim içindedir?
2. Beşerî faaliyetlerin bitki ve hayvan türlerine etkileri nelerdir?
A BİYOÇEŞİTLİLİK
Canlıların doğal ortamlar içerisinde yaşadığı küre olan biyosfer (canlılar küresi); litosfer, atmosfer ve
hidrosfer ile etkileşim hâlindedir (Görsel 1.1). Biyosferin sınırları, diğer doğal ortamlar gibi kesin değildir.
Karalarda yaşayan canlılar, atmosferde belirli bir yüksekliğe kadar yaşama imkânı bulabilmektedir. Bu sevi-
yeden sonra ise atmosfer basıncı nın, sıcaklığın ve oksijen miktarının düşmesi gibi nedenler, canlıların ya-
şamasını zorlaştırır. Hidrosferde derinlik artışına bağlı olarak oksijen azalır, sıcaklık değerleri düşer ve su
basıncı yükselir. Dolayısıyla denizlerde bu koşulların görüldüğü alanlar, canlı yaşamı için çok uygun değildir.
Biyoçeşitliliğin fazla olduğu alanlar, genellikle ışığın ulaşabildiği 200 metre derinliğe kadar olan kısımlar ile
sığ denizlerdir. Bitkiler, litosferin üst kısmını oluşturan toprak tabakasına tutunarak yaşamlarını devam etti-
rirken bazı hayvan türlerinin de bu toprak örtüsü içinde yaşadığı görülebilmektedir. Canlıların bir kısmı ise
(timsah, kaplumbağa, ördek vb.) doğal ortamlar arasında yer değiştirerek yaşamaktadır.
BİYOSFER
Hidrosfer Atmosfer Litosfer
Görsel 1.1: Doğal ortamlar ve canlılar arası etkileşim
Biyoçeşitlilik, bir bölgedeki çeşitli özelliklere sa-
hip bitki ve hayvan türleri ile mikroorganizmaların
sayısını ve bu canlıların birbirleriyle olan ilişkilerini
ifade eder. Çeşitli bitki ve hayvan türlerinin yaşadığı
dünyada kıtaların ve bölgelerin biyoçeşitliliği aynı
değildir. Bu farklılığa iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şe-
killeri ve toprak ile su kaynaklarının aynı olma ması
neden olmuştur. Genel olarak sıcak ve nemli iklim
bölgelerinden kurak ve soğuk iklim bölgelerine ge-
çildikçe biyoçeşitlilik azalmaktadır. Nemli ve sıcak
olan ekvatoral iklim bölgesi, dünyadaki canlı çeşit-
liliğinin önemli bir kısmını oluştururken (Görsel 1.2)
kurak olan çöl iklimiyle soğuk olan kutup ikliminde Görsel 1.2: Yağmur ormanları (Kosta Rika)
ise canlı çeşitliliği azdır.
15