Page 5 - Coğrafya 11 | 1.Ünite
P. 5

EKOSİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ VE İŞLEYİŞİ                              11. Sınıf



            Hazırlık Soruları
             1. Çevrenizde hangi bitki ve hayvan türleri yaşamaktadır? Bu canlılar, birbirleri ve cansız çevreyle nasıl
               bir etkileşim içindedir?
             2. Beşerî faaliyetlerin bitki ve hayvan türlerine etkileri nelerdir?


            A  BİYOÇEŞİTLİLİK

            Canlıların doğal ortamlar  içerisinde yaşadığı küre  olan  biyosfer (canlılar  küresi);  litosfer, atmosfer  ve
          hidrosfer ile etkileşim hâlindedir (Görsel 1.1). Biyosferin sınırları, diğer doğal ortamlar gibi kesin değildir.
          Karalarda yaşayan canlılar, atmosferde belirli bir yüksekliğe kadar yaşama imkânı bulabilmektedir. Bu sevi-
          yeden sonra ise atmosfer basıncı nın, sıcaklığın ve oksijen miktarının düşmesi gibi nedenler, canlıların ya-
          şamasını zorlaştırır. Hidrosferde derinlik artışına bağlı olarak oksijen azalır, sıcaklık değerleri düşer ve su
          basıncı yükselir. Dolayısıyla denizlerde bu koşulların görüldüğü alanlar, canlı yaşamı için çok uygun değildir.
          Biyoçeşitliliğin fazla olduğu alanlar, genellikle ışığın ulaşabildiği 200 metre derinliğe kadar olan kısımlar ile
          sığ denizlerdir. Bitkiler, litosferin üst kısmını oluşturan toprak tabakasına tutunarak yaşamlarını devam etti-
          rirken bazı hayvan türlerinin de bu toprak örtüsü içinde yaşadığı görülebilmektedir. Canlıların bir kısmı ise
          (timsah, kaplumbağa, ördek vb.) doğal ortamlar arasında yer değiştirerek yaşamaktadır.



                                                    BİYOSFER






                               Hidrosfer                       Atmosfer                          Litosfer




















          Görsel 1.1: Doğal ortamlar ve canlılar arası etkileşim


             Biyoçeşitlilik, bir bölgedeki çeşitli özelliklere sa-
          hip bitki ve hayvan türleri ile mikroorganizmaların
          sayısını ve bu canlıların birbirleriyle olan ilişkilerini
          ifade eder. Çeşitli bitki ve hayvan türlerinin yaşadığı
          dünyada  kıtaların  ve  bölgelerin  biyoçeşitliliği  aynı
          değildir. Bu farklılığa iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şe-
          killeri ve toprak ile su kaynaklarının aynı olma ması
          neden olmuştur. Genel olarak sıcak ve nemli iklim
          bölgelerinden kurak ve soğuk iklim bölgelerine ge-
          çildikçe  biyoçeşitlilik  azalmaktadır.  Nemli  ve  sıcak
          olan ekvatoral iklim bölgesi, dünyadaki canlı çeşit-
          liliğinin önemli bir kısmını oluştururken (Görsel 1.2)
          kurak olan çöl iklimiyle soğuk olan kutup ikliminde   Görsel 1.2: Yağmur ormanları (Kosta Rika)
          ise canlı çeşitliliği azdır.

                                                                                                                15
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10