Page 22 - Coğrafya 12 | 1.Ünite

saat

2 2 1 Küresel İklim Değişiminin Nedenleri
Oksijen Argon
Küresel iklim değişimi, insanların atmosferdeki kim- %21 Su buharı
yasalların dengesini bozması ve atmosferin sera etkisi- Karbondioksit
ne müdahalesi ile gerçekleşmiştir (Grafik 2.1). Beşerî %1 Metan
Diğer
Azot oksit
ve ekonomik faaliyetler sırasında atmosfere salınan su %78 Neon
buharı, karbondioksit (CO ), metan (CH ), azot oksit Azot Ozon vs.
2
2
(N O) ve ozon (O ) gibi sera gazları küresel iklim de-
3
2
ğişiminin temel nedenidir. Küresel iklim değişimine Grafik 2.1: Atmosferin bileşimi
neden olan bazı insan faaliyetleri şunlardır:
Fosil Yakıt Kullanımı: Sanayi tesislerinde, enerji üretiminde, ulaşım ve ısınmada kullanılan fosil yakıtların
yanması sırasında karbondioksit açığa çıkar (Görsel 2.4). Fosil yakıtların sanayi tesislerinde enerji kaynağı
olarak, termik santrallerde elektrik enerjisi üretiminde kullanılması küresel ısınmaya neden olan faaliyetler-
dir. Makinelerin çalışmasında, ısıtma-havalandırma-soğutma sistemlerinde, teknoloji ve ev araç gerecinde
çok miktarda elektrik tüketilir. Elektrik tüketiminin artması kömür, petrol ve doğal gaz kullanılarak elde
edilen enerji miktarını ve karbondioksit salınımını artırmıştır. Fosil yakıtların çıkarılması, yanması ve ter-
mik santrallerde elektrik üretilmesi sırasında metan, azot oksit ve su buharı gibi sera gazları da açığa çıkar.
Dünyada tüketilen petrolün yaklaşık yarısı ulaşım araçlarında kullanılır. Ekonomide dağıtım işlevi sırasın-
da uçak, gemi ve kara taşıtlarında kullanılan petrol türevleri atmosferin sera etkisini artırır. 1800’lü yıllar-
dan bu yana dünya ekonomisi ve modern yaşamın enerji tüketimi karbon içerikli kaynaklara dayalıdır. Bu
durum iklimde yaratılan değişimin öncelikli nedenidir.

420
400 2015
380
Karbondioksit (ppm) 340 1950
360
320
300
280
260
240
220
200
180
160
400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 0
Yıllar (geçmişten günümüze)
Grafik 2.2: Son 400 bin yıl boyunca atmosferdeki karbondioksit seviyesindeki artış, NASA. (Ppm:
Milyonda bir demektir. Atmosferdeki karbondioksitin 400 ppm olması milyonda 400 karbondioksit olmasıdır.)

Sanayi Devrimi’nden bu yana kömür, petrol ve doğal gaz
gibi fosil yakıtların kullanımının giderek artması atmos-
ferdeki karbondioksit miktarının da artmasına yol açmış-
tır. Atmosferde son 400 bin yıl boyunca 300 ppm üzerine
hiç çıkmamış olan karbondioksit, 1958 yılında 315 ppm
ölçülürken günümüzde 400 ppm üzerine çıkmış ve kü-
resel ısınmanın en önemli nedeni olmuştur (Grafik 2.2).

Görsel 2.4: Modern toplumun fosil yakıt bağımlılı-
ğının oluşturduğu karbon salınımı, atmosferin sera
etkisini artırıp küresel ısınmaya neden olmuştur.

32