Page 90 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Yağış

Türkiye’de yağış miktarı ve dağılışında; dağların kıyıya uzanış
doğrultusu, yükselti, denize olan uzaklık, çevresindeki basınç mer-
kezlerinin etkisi gibi faktörlerin etkisiyle belirgin değişimler ya-
şanır (Harita 1.38). Türkiye'nin yer şekilleri yağış miktarının çok
kısa mesafelerde farklılaşmasına neden olur.

Harita 1.38: Türkiye yıllık ortalama yağış dağılışı haritası

Örneğin Karadeniz kıyılarında sıradağların kıyıya paralel uzan-
ması ve yükseltisinin fazla olması, kuzeybatı yönlü rüzgârların de-
nizden karaya doğru taşıdığı nemli hava kütlelerinin iç kesimlere
ulaşmasını engeller. Bu durum, Rize’de yağış miktarının artmasını
sağlarken Gümüşhane’de yağış miktarının azalmasına neden olur.
Türkiye’nin yıllık ortalama yağış miktarı 600 mm civarındadır.
Bu miktar, Rize’de 2.300 mm iken Konya (Karapınar) çevresinde
300 mm civarındadır.
Türkiye’de kış yağışları genel olarak cephesel kökenlidir. İlkba-
har ve yaz yağışları genelde yükselim yağışları şeklindedir. Kara-
deniz ve Akdeniz kıyıları ile yüksek kesimlerde orografik yağışlar
görülmektedir.
Türkiye’de Kuraklık

Kuraklık, coğrafi ortamdaki yer üstü ve yer altı sularının mevsim-
lik değişimi dışındaki belirgin değişimler ile toprağın neminin azal-
ması durumudur. Kuraklığın oluşmasında yağış azlığı, buharlaşma
oranının artması, beşerî faaliyetler gibi faktörler etkili olmuştur.
Türkiye’de özellikle yaz mevsiminde sıcaklık değerlerinin yük-
selmesi, yağış değerlerinin azalması ve beşerî faaliyetlerin etkisine
bağlı olarak aşırı su kullanımı kuraklığı hissedilir seviyeye çıkarır.
Türkiye’de kuraklığın en fazla hissedildiği yer, Güneydoğu Anado-
lu’dur. Güneydoğu Anadolu’da kuraklığın fazla hissedilmesinin ne-
deni, yaz mevsiminde buharlaşma şiddetinin artmasıdır. Türkiye’de
yıllık yağış miktarının az olduğu Tuz Gölü ve çevresinde kuraklık be-
lirgindir. Kuraklık, yağış miktarının fazla ve yağışın yıl içindeki dağı-
lımının düzenli olduğu Karadeniz kıyı kuşağında azdır. Yazların serin
ve yağışlı geçtiği Erzurum-Kars Platosu’nda da kuraklık az hissedilir.

136
ı ı| |ı ı