Page 23 - Coğrafya 9 | 2.Ünite

2. ÜNİTE || BEŞERİ SİSTEMLER

Düşünelim- Araştıralım

Türkiye’nin ilk yerleşim yerlerinden Çayönü (Diyarbakır), Hacılar
(Burdur), Alişar (Yozgat), Limantepe (İzmir), Yumuktepe (Mersin),
Arslantepe (Malatya) gibi yerlerin yerleşim özellikleri nelerdir?
Yukarıda verilen araştırma sorusunu bir hafta süreyle araştırınız.
Araştırmanızdan elde ettiğiniz bulguları verilen süre sonunda sını-
fınızda arkadaşlarınızla paylaşınız.

Türkiye’de İdari Fonksiyonlarına Göre Yerleşmeler

Türkiye’de devletin kamu hizmetlerini her yere götürebilmesi,
vatandaşların iş ve işlemlerinin daha hızlı ve düzenli yapılabilmesi
amacıyla bazı idari fonksiyonlara sahip birimler oluşturulmuştur.
Bu idari birimler, merkezi yönetim ve yerel (mahallî) yönetim bi-
rimleri olarak ikiye ayrılır.
Merkezi yönetim, başkent ve taşra olmak üzere iki bölümden
oluşmaktadır. Ankara, Türkiye’nin merkezi yönetiminin idari baş-
kentidir. 1982 Anayasası’na göre Türkiye’de merkezi idare; coğrafi
konuma, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre
illere, iller de diğer kademeli birimlere ayrılır. Diğer kademeli birim-
lerden kastedilen ilçe ve bucaktır. Ancak bucak yönetimleri kaldırıl-
mıştır. Günümüzde mevcut tüm il ve ilçeler merkezi yönetimin taşra
teşkilatını oluşturur.
Hızlı Tur
Türkiye’de il sayısının giderek atmasının olumlu ve olumsuz
yönleri nelerdir? Görüşlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Okuma Metnİ üzerinde tek bir milletin tek bir bütündür. Milleti teşkil eden

ÜNİTER DEVLET İLKESİ egemenliğe tâbi olmasıdır. Bu insanların millet unsurunu
T.C. Anayasası’nın 3’üncü nedenle üniter devlette devleti oluşturmalarında din, dil, etnik
grup vb. bakımlardan ayrım
oluşturan unsurlar bölünmez bir
maddesine göre “Türkiye Devleti, bütündür. Şöyle ki: yapılamaz.
ülkesi ve milletiyle bölünmez
bir bütündür.” ifadesi yer alır. • Üniter devlette devletin • Üniter devlette egemenlik
Devletin ülkesi ve milletiyle ülkesi bölünmez bir bütündür. tektir ve devlet bölünmez bir
bölünmez bir bütün olması onun Şüphesiz ki üniter devletin bütündür. Tek egemenliğin
üniter devlet olması demektir. ülkesi de il ve ilçe gibi sahası bütün ülkedir. Bu
Devlet; ülke, millet ve idari bölümlere ayrılabilir. egemenliğe tâbi olan da bütün
egemenlik unsurlarından Ancak bunlar, basit idari millettir.
oluştuğuna göre üniter devlette bölümlemelerdir. Bunların (Komisyon tarafından
tek ülke, tek millet ve tek sadece idari yetkileri vardır. düzenlenmiştir)
egemenlik vardır. Diğer bir • Diğer yandan üniter devlette
ifadeyle üniter devlet; tek bir ülke millet unsuru da bölünmez bir

Anayasaya göre iller, merkezî yönetimin temel örgütlenme
birimidir. Türkiye’de yönetim sistemi içerisinde en büyük idari
birim illerdir. İlin genel yönetiminden valiler sorumludur. İllerin
sınırları içerisinde birden fazla şehir yerleşmesi bulunabilir. İs-
tisnalar olmakla birlikte bu şehirlerden en büyüğü ilin yönetildi-
ği ve valinin bulunduğu il merkezidir. İlin ismi bu merkez şehrin
ismidir. Türkiye’de sadece üç ilde merkez şehirlerinin isimleri il
ismi olarak kullanılmaz. Kocaeli ilinin merkez şehri İzmit, Sakar-
ya ilinin merkez şehri Adapazarı, Hatay ilinin merkez şehri Antak-

167
ı ı| |ı ı