Page 33 - Felsefe 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE Felsefenin Temel Konuları ve Problemleri

3.4.1.3. Evrensel Ahlak Yasası
Kişi veya toplum, kendi ahlak sisteminin en doğrusu olduğu iddiasında ve başka toplumların
kendisiyle çelişen ahlak kurallarını yadsıma çabasındadır. Peki, bütün insanlar için ortak olarak
benimsenen ahlak yasaları var mıdır? Herkes için iyi ya da kötü kabul edilebilecek eylem ölçütleri
veya değerleri var mıdır?
Evrensel ahlak yasasının mümkün olmadığını ileri sürenlere göre iyi ve kötü davranışlar; kişi,
toplum, kültür ve çağa göre değişmektedir. Örneğin yaşlı ebeveynleri bakım evlerine yerleştirmek
bazı toplumlarda kötü, bazı toplumlarda ise iyi olarak değerlendirilmektedir. Kişilere ait bireysel
ahlak kurallarının varlığından da söz edilebilir. Kişi, iyi ve kötü üzerine çağından ve toplumundan
farklı düşünebilir. Bu farklı düşünceler herkes için geçerli bir ahlak yasasının olamayacağı fikrinde
birleşir. Bu görüşlerden faydacılık, her bireyin kendi çıkarlarına göre ilke ve davranışlar belirledi-
ğini; hazcılık, insanların bireysel mutluluk ve hazlarının peşinde olduğunu; egoizm, kişinin kural
ve davranışlarının temeline kendini koyduğunu; anarşizm ise herkesin ortak çıkarları olamayaca-
ğını savunur.
Bu görüşlere karşıt olarak herkes tarafından kabul edilen evrensel ahlak yasalarının mümkün
olduğunu savunan görüşler vardır. Bu görüşlerden utilitarizm, olabildiğince çok insana fayda sağ-
layacak ortak ahlaki yasaların mümkün olduğunu savunur. Sezgicilik, insanın sezgilerine uyarak
iyi ve kötüyü ayırt edebileceğini; erdem etiği ise insanları mutlu edebilecek ahlaki tutumun bil-
giyle sağlanabileceğini savunur. Ahlaksal determinizm görüşü, Tanrı’nın buyruklarının ve zorun-
lulukların farkında olunmasının nesnel bir ahlak oluşturulabileceğini savunur. Ödev ahlakı görü-
şüyle Kant, evrensel ahlak yasasını “Öyle eyle ki eyleminden çıkarılacak kurallar herkes için geçerli
olsun.” ifadesiyle özetler (Şekil 3.3).

- Hedonizm (Aristippos)
- Pragmatizm (W. James, J. Dewey)
Mümkün - Egoizm (Hobbes)
Değ ld r. - Anarşizm (Proudhon)
- Nihilizm (Nietzsche)
- Egzistansiyalizm (Sartre)

Evrensel Ahlak Yasası
Mümkün müdür?

- Utilitarizm (Bentham, Mill)
- Entüisyonizm (Bergson)
Mümkündür.
- Erdem Etiği (Sokrates, Platon, Fârâbî)
- Ödev Etiği (Kant)

- Ahlaksal Determinizm (Spinoza)

Şekil 3.3: Evrensel ahlak yasası

101