Page 56 - Felsefe 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE

3.7.1. SANAT FELSEFESİNİN KONUSU VE PROBLEMLERİ
Sanat, insanın güzellik karşısında duyduğu hayranlık ve heyecanın yaratıcı tekniklerle dışavu-
rumudur. Her insanın çok sevdiği bir şarkı, kitap veya film vardır. Bir kişi tekrar tekrar aynı şarkıyı
dinler, ikinci hatta üçüncü kez aynı kitabı okur, etkilendiği bir filmi yeniden izler ve her tekrarda
benzer ya da yepyeni tatlar bulabilir. Buna rağmen birçok kez güzel denilen eserler yerini yeni
güzel eserlere bırakır. Bu durum sanatçıların daha iyi eserler vermesinden mi, beğenilerin farklı-
laşmasından mı kaynaklanır? Değişen nedir?
Sanat, birçok insan etkinliklerinden çok daha hızlı bir değişim içindedir. Sanat akımları bunun
en iyi göstergesidir. Bazı sanatçıların yaşamlarının değişik dönemlerinde farklı tarzda ürünler ver-
diği de görülmektedir. Sanatsal etkinliğin hızlı değişimi farklı gerekçelere dayandırılabilir. Çağın
toplumsal zihniyeti ve bireysel beğeniler bu değişimde öne çıkan unsurlardır.
Sanatta tüm duygu ve düşünce, inanç ve hayaller bir form kazanır. Sanatçı kendine has bakış
açısıyla insanı, dünyayı ve evreni yorumlar. Bu yorumlama, teknik bir hünerle birleşerek sanatsal
ürünü oluşturur. Sanat eseri, sanatçı ve ürün arasında köprü görevindedir. Eser, esere yönelen ki-
şilerle birlikte başka anlamlar da kazanır.
Sanat felsefesi, sanatı tüm yönleriyle ele alan felsefi bir disiplindir. Sanat felsefesinde sanatın
anlamı, sanat eserlerinin özellikleri ve sanatta güzelin ne anlama geldiği gibi felsefi problemler
bulunur.

3.7.1.1. Güzellik
Herkesin güzel yargısını kullandığı bir durum, olay ve nesne vardır. Ancak “Güzel nedir?” so-
rusu, herkesin ortak cevaba ulaşabildiği bir konu değildir. Güzelin ne olduğu sorusuna yönelik
cevaplardaki çeşitlilik güzel konusunun felsefi bir problem olarak ele alınmasını sağlamıştır. Güzel,
felsefi bir konu olarak felsefenin değer alanı içerisinde ele alınır.

Görsel 3.13: Van Gogh, “Yıldızlı Gece” Görsel 3.14: Kapadokya

Güzel kavramı insanın beğenileriyle ilgilidir. Beğenilen bir tablonun (Görsel 3.13) veya bir doğa
manzarasının (Görsel 3.14) insanlarda oluşturduğu etkiler farklılık gösterse de her iki durumda da
“güzel” yargısı kullanılabilir. Bu iki durumun dışında pratik bir ihtiyaca yönelik bir nesne de güzel
olarak nitelendirilebilir.
Felsefenin güzeli konu eden disiplini estetik olarak adlandırılır. Estetik; güzelin ne olduğu, güzel
yargısının hangi ölçütlere dayandığı, ortak estetik yargıların olup olamayacağı gibi soruları içe-
rir. Estetik, her anlamda güzeli konu edinir. Bu açıdan doğadaki ve sanattaki güzeli açıklamaya
yöneliktir.

124