Page 7 - Felsefe 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE Felsefenin Temel Konuları ve Problemleri

Varlığın mahiyeti ve türleri sorusuna verilen yanıtlar, varlığın idea (fikir-düşünce) veya madde
olduğuna dair iki ana anlayışı öne çıkarmıştır. Varlığın idea veya madde temellerinden birinin veya
ikisinin birlikte ele alınışı günümüzde de pek çok varlık anlayışının savunulmasına kaynaklık et-
mektedir (Felsefedeki ayrışmaların ana kaynaklarından birini oluşturmaktadır.).
Varlığı idea olarak ele almak, varlıklarda duyularla algılanamayan bir özün olduğu iddiasını
taşır. İdea, bu yönüyle soyuttur. Varlığın soyut yönünün olması onun duyularla değil de akıl veya
sezgiler aracılığıyla fark edilebilecek bir yapısı olduğunu ima eder. Varlığı idea temelinde ele almak
felsefede idealizm olarak isimlendirilir. İdealist düşünceler, kendi içinde çeşitlenmekle birlikte ge-
nel bir kabul olarak metafizik alanın olduğu fikrini de taşır.
Materyalizmin idealizmin karşıtı olduğu kabul edilir. Materyalizm; varlık hangi şekillerde olur-
sa olsun, varlığın temelinde maddenin olduğu iddiasını taşır (İdea cinsinden olanları da madde-
lerin ortak özelliklerinin soyutlanması olarak görürler.). Materyalizm, insanın düşünmesi de dâhil
olmak üzere var olanların maddenin farklı biçimleri olduğunu kabul eder.
İdealizm ve materyalizm düşüncelerinin yanı sıra varlığın mahiyeti konusunda düalist (ikici)
görüş vardır. Bu görüşe göre varlığın bir yönü madde bir yönü ideadır. Örneğin insanı ruh ve bede-
nin toplamı olarak görmek düalist bir bakış açısıdır.
Oluş veya süreç felsefelerine göre varlık bir oluştur. Varlık sürekli bir değişim içinde olduğun-
dan varlığın değişmeden kalan somut veya soyut özünden bahsedilemez. İnsanın varlığa yönelik
bilgisi, değişim ve etkileşim içinde olan nesnelerin bilgisiyle sınırlıdır.
Varlığın mahiyeti tartışmalarındaki bir başka görüş de varlığın ne tür olursa olsun özünün bili-
nemeyeceğini, varlığın özünün değil fenomenlerin (görüngülerin) bilinmesinin mümkün olduğu-
nu savunan fenomenalizmdir.
Çağdaş felsefede öz tartışmalarına farklı bir bakış da varoluşçuluktur. Varoluşçuluğa göre gerçek
arayışı insani bir çabadır ve insan, gerçekliği ilk önce kendinde aramalıdır. Varoluşçuluğa göre var-
lığın yani insanın özü belirlenmemiştir. İnsan, eylem ve özgür seçimleriyle özünü oluşturmaktadır.
Uygulama

Uygulama

Aşağıda verilen varlık görüşlerinin karşısına varlığın temeli olan kavramlardan uygun olanı
yazınız.

Madde-idea, Fenomen, İnsan, Madde, İdea

Varlık Görüşleri Varlığın Temeli

İdealizm ...........................................................

Materyalizm ...........................................................

Düalizm ...........................................................

Fenomenalizm ...........................................................

Varoluşçuluk ...........................................................

75