Page 12 - Felsefe 10 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

4.3.1. FELSEFİ DENEME
Bir fikri ya da argümanı geliştirmenin en düzenli yolu yazmaktır. Yazmak, aynı zamanda düşün-
cenin kalıcı bir şekilde ifade edilmesini de sağlar.
Bir konu üzerine oluşturulan düşünce, çeşitli şekillerde ifade edilir. Deneme yazıları bu türler-
den biridir. Deneme yazılarında konu hakkındaki görüş, özgür biçimde sunulur ayrıca alanlara
göre değişik şekillerde de yazılır. Bu, alanların kendi niteliğiyle ilgili bir durumdur. Bunlardan biri
olan felsefi denemeyi diğerlerinden ayıran özellikler vardır.
Felsefi deneme; sorgulayıcı, tutarlı ve sistemli bir yol izler. İleri sürülen görüşler temellendirilir
ve mantıksal olarak ikna edicidir.
Felsefi denemelerde kavramlara bilinen anlamlarının dışında yeni anlamlar da yüklenebilir ama
bu anlamlar yazı içinde açıklanmalıdır. Bu durum, felsefi deneme yazarının ileri sürdüğü görüş
veya görüşlerini mantıksal açıdan ispatlaması için önemlidir. Bu açıdan edebî denemelerle de ka-
rıştırılmaması gerekir. Edebî denemelerde yazar, kavramları mecaz anlamlarıyla kullanabilir ve
ileri sürdüğü görüşünü kanıtlama zorunluluğu taşımaz.
Felsefi denemelerde ele alınan konuyla ilgili yazılacak olan denemenin ana problemi öncelikle
tanıtılır. Bu probleme yönelik yapılacak olan çözümleme kısaca açıklanır ve denemenin neyi amaç-
ladığı belirgin olarak belirtilir. Denemenin amacı bu bölümde olabildiğince açık ifade edilir. Daha
sonra üzerinde durulacak ana problem analiz edilir ve kavramsal temelleriyle temel dayanakları
gösterilir. Bu probleme yönelik başkalarının ileri sürdüğü görüşler de güçlü ve zayıf yönleri belirti-
lerek değerlendirilir. Her felsefi denemede sonuç bölümünün olması zorunlu değildir. Deneme ya-
zarı çözüm önerisi ileri sürecekse bu öneri, yapılan analiz ve değerlendirmelerin üzerinde kurulur.
Problemin analizi ve eleştirel değerlendirilmesiyle yazı bitirilebilir.

Felsefi Denemenin Yazımına Yönelik Bazı Öneriler
• Felsefi denemenin yazım aşamasına hazırlanmak gerekir. Ele alacağınız problemle ilgili
okumalar yapmalı ve onlar hakkındaki görüşleri not almalısınız. Bu durum, yazıya içerik
oluşturmak açısından önemlidir.
• İleri süreceğiniz argümanın aşamalarının adım adım çerçevesini belirleyip taslak bir yazı
oluşturmalısınız. Bu durum, yazının akışını oluşturmak için önemlidir.
• Taslak yazınızı başkalarına anlatınız ve onlarla tartışınız. Bu durum, argümanınızın güçlü
ve zayıf yönlerini belirlemeniz açısından önemlidir.
• Taslak yazınız hakkında araştırmanızı derinleştirerek argümanınızın temellerini sağlam-
laştırınız. Bu durum, yazınızın kurgusunun belirlenmesi ve gücünün arttırılması açısından
önemlidir.
• Taslağınızın tüm detayları üzerinde uzun uzun düşünüp gerekli düzenlemeleri yapınız. Bu
durum, düşüncelerinizin olgunlaşması açısından önemlidir.
• Yazıda belirtilen görüş ve delillerin konuyla alakalı olmasına ve mantıksal tutarlılığına
dikkat edilmelidir. Bu durum, argümanınızın başkaları tarafından kolayca çürütülmemesi
için önemlidir.
• Dil bilgisi yönünden yazıda hata olmamasına dikkat etmelisiniz. Sade bir dil kullanmalı
ve tekrar cümlelerden kaçınmalısınız. Bu durum, yazının anlaşılması açısından önemlidir.

Türkiye’de ortaöğretim öğrencilerine yönelik olarak her yılın aralık ayında Türkiye Felsefe
Kurumu tarafından felsefe olimpiyatı düzenlenir. Bu yarışmada öğrenciler, önceden belirlenmiş
konularda metin alıntılarından yola çıkarak felsefi bir deneme yazar. Dereceye giren öğrenciler,
o yılın mayıs ayı içinde düzenlenen Dünya Felsefe Olimpiyatları’nda ülkelerini temsil etme hakkı
kazanır.

150