Page 6 - Felsefe 11 | 3.Ünite

3. ÜNİTE

3.2. 15. YÜZYIL-17. YÜZYIL FELSEFESİNİN

AYIRICI NİTELİKLERİ

15-17. yüzyıl felsefesini anlayabilmek için öncelikle skolastik düşünceyle olan farkının bilinmesi
gerekir. Özellikle hümanizm ve bilimsel yöntem gibi konuları incelemek ayrıca bu dönem yaşamış
bilim insanlarını da yakından tanımak faydalıdır.

SKOLASTİK DÜŞÜNCE İLE MODERN DÜŞÜNCENİN TEMEL FARKLARI
Skolastik, 2-15. yüzyıl felsefesinin sonunda Hristiyan felsefesi için kullanılan terimdir. Terim
anlamı “okul felsefesi”dir. Dönemin sonunda açılan üniversiteler, skolastik felsefenin en iyi anla-
şıldığı yer olmuştur. Skolastik felsefe, Hristiyan inancı öğretilerini akılla anlaşılır kılma çabasının
sonucudur. Skolastik felsefede teoloji egemendir. Felsefi açıklamalar dinsel kabullerin doğrultu-
sunda yapılmaktadır. Akıl-inanç probleminde aklın yetersizliği vurgulanmış, bu eksikliğin inançla
tamamlanabileceği düşünülmüştür. Sadece aklın yetersizliği değil bireyin de yetersiz olmasından
kiliseye tam bağlılığın esas alınması gerektiği savunulmuştur. Skolastik düşünce, bireysel hayatla
birlikte toplumsal hayatın bütününde de etkilidir. Yönetim, ekonomi ve hukuk gibi alanlarda da
din tek belirleyici unsurdur. Bu dönemde bilimsel çalışmalara ihtiyaç duyulmamış, doğaya yönelik
açıklamalarda Aristoteles’in fizik görüşünde olduğu gibi bazı bilimsel savlar, tartışmasız olarak
doğru kabul edilmiştir.
Skolastik Dönem sonrası bu skolastik düşünceye ait olan tüm unsurlarda değişim yaşanmıştır.
Rönesansla başlayıp 17. yüzyılda pekişen düşünce sistemine modern düşünce adı verilir. Skolastik
felsefenin düşünce alanında ve hayatın tüm yönlerinde etkili oluşu, modern düşüncenin yarattığı
değişimin yine hayatın her yönünde etkili olması sonucunu doğurmuştur. Modern düşüncede felse-
fe, bilimi temel almıştır. Birey ve bireyin düşüncesi tüm yönleriyle öne çıkarılmıştır. Aklın bilimsel
yöntemi kendine kılavuz etmesi beklenmektedir. Farklı iki alan olan inanç ve aklın bilgisiyle ilgili
olduğu düşünülen bu durum, birbirinden ayrı konumlandırılmıştır.

SKOLASTİK DÜŞÜNCE MODERN DÜŞÜNCE

Felsefenin konusu dindir. Felsefenin konusu insan, doğa ve evrendir.

Teoloji, felsefeye egemendir. Bilim felsefeyi etkilemiştir.

Doğa, din ve akıl ile açıklanabilir. Doğa, deney ve akılla açıklanabilir.

Hayatın tüm unsurları dine bağlıdır. Toplumsal hayat dünyevidir.

Birey geri plandadır. Birey ön plana çıkmıştır.

Bilim, Tanrı’nın yarattığını anlamak için
Bilim, sağlayacağı yarardan dolayı önemlidir.
önemlidir.

Düşünürler, kiliseye bağlıdır. Düşünürler, otoriteye bağlı değildir.

İnanç merkezlidir. İnsan merkezlidir.

Hukuk, kilisenin etkisindedir. Hukuk alanında devlet belirleyici unsurdur.

68