Page 27 - Felsefe 11 | 5.Ünite

5. ÜNİTE 20. Yüzyıl Felsefesi

Metin Analizi

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.

Metin Hakkında Açıklama
Bergson,insan bilincinin, dışsal âlem ile içsel âlem arasında sürekli etkiye maruz kaldığını ifade eder.
İnsan bilincinde süre ve sürüp gitme söz konusudur fakat bunlar mekanda gerçekleşmez. Bunlar gibi zaman-
daş olma ve ardışık olma da mekanda değil süre de gerçekleşir. İnsan bilinci, dışsal âlemden ve maddeden
izlenimler alır. İzlenimlere zihnin giydirdiği şekiller ve onlara ait düşünceler, insana “ben” ile ilgili bilgi
vermez. İnsanin ben durumunu bilmesi için bilincinin içsel âleme yönelmesi ve doğrudan “ben”i kavraması,
sezmesi gerekmektedir.

ŞUURUN DOĞRUDAN VERİLERİ ÜZERİNE
Bize kalırsa meseleyi tamamıyla tersine çevirerek doğrudan doğruya yakaladığımızı sandığımız “ben”in
en görünürdeki hâllerinin çoğu zaman, bizim kendisine verdiğimiz bize iade eden dış âlemden alınma birta-
kım şekiller arasında görülüp görülmediğini sormanın sırası gelmiştir. A priori olarak da böyle olacağı olduk-
ça gerçek gibi görünüyor. Çünkü sözü edilen ve maddeye giydirilen şekillerin tamamıyla zihinden geldiğini
farz edersek bu şekillere bu şeylerin rengini bırakmaksızın onlara daima tatbik edilmesi güç görünüyor, o
vakit bu şekilleri kendimizi bilmek için kullanırken dış dünya kadrosu içine alınan “ben”i bu dünyanın rengi
ile boyanmış görmek tehlikesi vardır. Hatta daha ileri giderek denebilir ki eşyaya verilen şekiller tamamıyla
bizden değilse madde ile ruh arasındaki bir uzlaşmadan gelmiş olmalıdır. Öyle ki maddeye çok şeyler ve-
riyorsak ondan da bazı şeyler aldığımız şüphesizdir. Böylece dış âlemde bir gezinti yaptıktan sonra kendi
kendimizi bulmaya bıraktığımız zaman artık ellerimiz boş ve serbest değildir.
Kendi dışımızda belli bir anda sadece zamandaş durumlar oluyor. Bunlardan önceki zamandaşlıklardan
hiçbir şey kalmıyor, süreyi mekânın içine koymak da tevaliyi zamandaşlık içine koymak gibi hakiki bir çe-
lişme oluyor. O hâlde bizim dışımızdaki şeylerin bir süre geçirdikleri söylenemez, daha doğrusu bu şeyleri
süremizin mütevali anları içinde değişmiş görmeden mülâhaza edemeyeceğimizi söyleyebiliriz.
Bergson, Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri

1- Metinde kırmızıyla yazılan kavramlarla ne anlatılmak istenmiştir?

2- Metinde altı çizili yerde belirtilmek istenen düşünce nedir? Açıklayınız.

3- Bergson, eşyanın şeklini neye bağlamaktadır?

4- Metinden hareketle Bergson’un bilginin kaynağına yönelik görüşünü açıklayınız.

143