Page 22 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

Örnek

Topraktaki azot tuzlarının bitkiler tarafından alındıktan sonra atmosfere serbest azot olarak dönebil-
mesi için,
1. Ayrıştırma
2. Denitrifikasyon
3. Nitrifikasyon
olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?
A) 1-2-3 B) 1-3-2 C) 2-3-1 D) 2-1-3 E) 3-1-2

Çözüm

Cevap B seçeneğidir. Azotlu bileşikler bulunduran bitkisel organik atıklar, ayrıştırıcı organizma-
lar tarafından inorganik azotlu atıklara amonyak olarak dönüşür. Amonyak, nitrit ve nitrat bakterileri
tarafından bitkilerin kullanabileceği inorganik azot tuzuna dönüşür. Topraktaki azot, denitrifikasyon
bakterileri tarafından atmosfere verilir.

b. Karbon Döngüsü
Karbon, canlıların temel yapı taşlarının içinde bulunur. Bu nedenle canlılar için önemli bir elementtir.
Fotosentez yapan canlılar, ortamdaki karbondioksiti kullanarak hem besin üretir hem de kendi yapılarını
oluşturur. Karbon, fotosentez yapan canlıların tüketiciler tarafından kullanılmasıyla bu canlıların yapısına da
girer. Besinlerden enerji elde etmek amacıyla gerçekleştirilen solunum olayı ile canlılar bulundukları ortama
karbondioksiti tekrar verirler. Yani fotosentez ve solunum olayları ile karbon, döngüsel bir biçimde kullanıla-
rak ekosisteme kazandırılmaktadır.
Karbondioksit; petrol, kömür, doğal gaz gibi fosil yakıtların yanmasıyla oluşabileceği gibi ölü bitki ve
hayvan atıkları ayrıştırıcılar tarafından parçalanırken de oluşur ve atmosfere verilir. Kireç taşları canlıların
fosilleşmesiyle oluştuğu için bol miktarda karbon bulundurur. Kireç taşlarının zaman içinde aşınmasıyla iç-
lerindeki karbon doğaya verilerek döngüye katılmış olur (Görsel 3.40).

Fotosentez Yanan
fosil yakıtlar

Solunum sonucu oluşan
karbondioksit

Fosil yakıtlar
Ölü organizmalar

Fosil yakıtlar

Görsel 3.40: Karbon döngüsü

114