Page 24 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

3.2.Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
Günümüzde insanlardan kaynaklanan en önemli çevre sorunu, çevre kirliliğidir. Bu sorunun ortaya çık-
masında hızlı teknolojik gelişim ve buna bağlı gerçekleşen ekonomik değişim etkilidir. Birbirine bağlı bu iki
süreç, insan gereksinimlerini artırmıştır. Hızlı nüfus artışı da buna eklenince sanayi ürünlerine, teknik araç-
lara, sosyal donanımlara duyulan ihtiyaç hem artmış hem de çeşitlenmiştir. Tüm bu gelişmelerin sonucunda
güncel çevre sorunları ortaya çıkmıştır. Güncel çevre sorunlarına biyolojik çeşitliliğin azalması, hava kirliliği,
su kirliliği, toprak kirliliği, radyoaktif kirlilik, ses kirliliği, asit yağmurları, küresel iklim değişikliği, erozyon,
doğal hayat alanlarının tahribi ve orman yangınları neden olmaktadır.

3.2.1 Güncel Çevre Sorunlarının Sebepleri ve Sonuçları

Biyolojik çeşitliliğin azalması, canlı tür çeşitliliğinin azalması ve tür kaybolması sonucunda olur. Hızlı
nüfus artışı, doğal kaynakların daha fazla kullanılmasında etkilidir. Bu durum ekosistemin işleyişini bozarak
bazı canlıların neslinin tükenmesine yol açar. Bitki, hayvan, mantar ve mikroorganizma çeşitlerinin azalma-
sı ekosistemlerdeki madde ve enerji akışının devamlılığını bozar. Ekosistemde her canlının üstlendiği bazı
görevler vardır. Örneğin hiç işlevi bilinmeyen bir bitkinin gelecekte amansız bir hastalığı tedavi edecek ilaç
yapımında kullanılabileceği unutulmamalıdır.
Hava kirliliği; atmosferde toz, duman, gaz, koku ve su buharı şeklinde bulunan kirleticilerin insanlara
ve diğer canlılara zarar verebilecek miktara yükselmesidir (Görsel 3.42).

Görsel 3.42: Hava kirliliği
Hava kirliliğine kükürt dioksit, azot oksitler, hidrojen florür, aldehitler, hidrokarbonlar, katranlar ve rad-
yoaktif gazlar sebep olur.
Hava kirliliğinin yoğunluğu; insan, hayvan ve bitkilerin sağlığı ile yaşam kalitesini olumsuz yönde etki-
ler. Hava kirliliğine sebep olan toz partiküller, solunum güçlüğü meydana getirebilir. Güneş ışınlarının bir kıs-
mını tutarak insan vücudunda doğal yolla D vitamini oluşumunu engeller buna bağlı olarak raşitizm hastalığı
ve tüberkülozun yayılmasına aracılık eder. Ayrıca toz partiküller, bitkilerin yapraklarını kaplayarak solunum
ve buharlaşmayı engeller. Yaprakların fizyolojik işlevlerine zarar verir. Havada toz hâlinde bulunan ağır metal
parçacıkları ise sindirim sistemi bozukluklarına, akciğer kanserine yol açabilir.
Kükürt dioksit gazı, atmosfere karışınca hava nemi ile birleşerek aside dönüşür ve bitkilerin yaprakları-
nın sarararak ölmesine sebep olur. Gaz hâlindeki kirleticilerden benzol, kan kanserine yol açar. Karbondiok-
sit, metan ve kloroflorokarbon gibi gazlar ozon tabakasının incelmesine neden olur. Ozon tabakasının incel-
mesi, güneşin zararlı ışınlarının süzülmesini engelleyerek cilt kanseri ve katarakt gibi hastalıkların artmasına
neden olur.

Bunları Biliyor musunuz?

Kükürt dioksit, hava kirleticileri içinde zarar derecesi, miktarı ve yayılış alanının genişliği bakımın-
dan başta gelmektedir. Yapılan araştırmaların sonucuna göre hava kirletici olarak kükürt dioksitin yaptığı
maddi zarar miktarı, diğer tüm kirleticilerin yaptığı maddi zararın yarısı kadardır. Hava kirliliği ve zarar
derecesinin belirlenmesinde ilk sırada kükürt dioksit, ikinci sırada azot dioksit, üçüncü sırada ozon miktarı
gelmektedir.

116