Page 23 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

Örnek

Doğal ekosistemlerde sürdürülebilirlik, karbon ve azot gibi maddelerin devirli kullanılması ile sağlanır.
Bu maddelerin döngüleri ile ilgili olarak aşağıdaki verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Azot döngüsünün gerçekleşmesinde canlı ve cansız sistem etkilidir.
B) Azot döngüsünün gerçekleşmesinde ototrof bakteriler görev alır.
C) Bitkiler, karbon döngüsünde atmosferdeki karbonu hem azaltıcı hem de artırıcı etki yapar.
D) Azot döngüsünde görev alan canlılar, her durumda havadaki azotu azaltıcı etki yapar.
E) Fosil yakıt kullanımının artması atmosfere verilen karbondioksit miktarını artırır.

Çözüm

Cevap D seçeneğidir. Madde döngülerinin gerçekleşmesi, cansız çevre içinde ve canlılar arasındaki
etkileşimler ile mümkündür. Bitkiler; fotosentez yaparak atmosferdeki karbondioksiti azaltıcı, hücresel
solunum yaparak karbondioksiti artırıcı etki yapar. Azot döngüsünde görev alan denitrifikasyon bak-
terileri, atmosfere azot vererek atmosferdeki azot miktarını artırır. Fosil yakıtların yanması atmosfere
önemli miktarda karbondioksit verilmesine neden olmaktadır.

c. Su Döngüsü
Canlılar, suyu sıvı olarak tükettikten sonra bunu tekrar sıvı veya gaz hâlinde dışarı atar. Su döngüsün de
buharlaşma ve yoğunlaşma olayları önemli rol oynar. Okyanuslardan, denizlerden, akarsu ve göllerden bu-
harlaşan su molekülü atmosferde yoğuşarak yeryüzüne yağmur, kar ve dolu şeklinde tekrar iner. Yer yüzüne
yağışlarla ulaşan su; denizlere, okyanuslara, akarsu ve göllere geri döner. Toprağın altına sızan su, yer altı su
rezervini besler. Yer altı suları da topraktan süzülerek okyanus, deniz ve göllere karışır. Bu şekilde su döngüsü
tamamlanmış olur (Görsel 3.41). Su döngüsü, suyun sürdürülebilir kullanımında önemli rol oynar.

Rüzgarla karalara taşınım
Yoğuşmaoğuşma
Y
Buharlaşma

Buharlaşma Yağış

Yer altı suları

Görsel 3.41: Su döngüsü

115