Page 28 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

Asit yağmurları; atmosferdeki kükürt ve azot içe-
ren gazların havadaki su buharıyla birleşip zararlı bile-
şiklere dönüşerek kar, yağmur, sis gibi yağışlar şeklinde
yeryüzüne ulaşmasıdır. Fabrikaların ve özellikle termik
santrallerin bacalarından çıkan duman içinde bol mik-
tarda bulunan kükürt dioksit ve azot dioksit gibi gaz-
ların havadaki su damlacıkları ile kimyasal reaksiyona
girmesi sonucu sülfirik asit, nitrik asit ve nitröz asit gibi
zararlı bileşikler oluşur. Bu bileşikler yağışlarla, yeryüzü-
ne düştüğünde bitki örtüsünü yakıp fizyolojik işlevlerini
engeller. Zamanla bitki örtüsünün yok olmasına neden Görsel 3.48: Asit yağmurlarından etkilenen bitki örtüsü
olur (Görsel 3.48).
Asit yağmurları, yeryüzündeki tarihsel kültür varlıklarını tahrip etmektedir. Bunun en tipik örneği Nem-
rut Dağı’ndaki taştan oyulmuş eserlerde görülmektedir (Görsel 3.49).

Görsel 3.49: Nemrut Dağı taş heykelleri

Küresel iklim değişikliği, Dünyamızın en büyük sorunlarından biridir. Sera gazları olarak bilinen kar-
bondioksit, metan, azot oksitler, kloroflorokarbon ve su buharı Dünya'dan atmosfere yansıyan güneş ışınla-
rının bir kısmını alıkoymasıyla atmosferin yeryüzüne yakın tabakalarının sıcaklığının artmasına neden olur.
Bu olaya sera etkisi denir. Ancak sera etkisinin doğal seviyesinin üstüne çıkması küresel ısınmaya, küresel
ısınma da küresel iklim değişikliğine sebep olur. Küresel iklim değişikliği sadece belirli bölgeleri değil tüm
dünyayı etkisi altına almaktadır. Fosil yakıt kullanımı, özellikle sera gazlarından karbondioksitin artması,
ormanların tahribi, çarpık kentleşme ve hızlı sanayileşme küresel ısınmanın en önemli sebepleridir. Dünya
üzerinde insan hayatını etkileyen sel felaketleri, açlık ve ölümlere sebep olan kuraklıklar, orman yangınları,
buzul erimeleri, şiddetli kasırga ve fırtına gibi doğal afetler küresel ısınmanın sonuçlarıdır.
Erozyon toprağın verimli tabakasının yağış suları ve rüzgârla aşındırılıp taşınması ve başka yerlerde
biriktirilmesidir. Toprak; bitkisel besinlerin doğrudan, hayvansal besinlerin dolaylı kaynağıdır. Tüm canlıların
yaşamı için gerekli olan suyun süzgeci ve deposudur. Sanayinin ham maddesi olan ürünler topraktan yetişir.
Erozyonla toprak kaybına sebep olan faktörler iki grupta toplanır. Bunlardan birincisi doğal, ikincisi
insan kaynaklı faktörlerdir.
Doğal faktörler; iklim, yeryüzü şekilleri, toprak özellikleri, kayaçların yapısı, doğal bitki örtüsüdür.
İnsan kaynaklı faktörler; bitki örtüsünün tahribi, toprak işleme ve bitki yetiştirmede yapılan teknik ha-
talar, yanlış arazi kullanımıdır (orman ve mera gibi alanlarda tarım yapılması).
Doğal hayat alanlarının tahribi, güncel çevre sorunlarının diğer nedenidir. Bu alanlarda oluşan tahri-
bat, ekosistemlerin doğal dengesini bozar. Doğal tabiat alanları (tabiat parkları, millî parklar, ormanlık arazi-
ler, sulak alanlar, göller vb.); çevre kirliliği, orman yangınları, asit yağmurları ve erozyondan etkilenir. Bunun
sonucunda bu alanlardaki bitki örtüsü, hayvanların yaşam alanı, canlı çeşitliliği ve sayısı azalır. Bu durum
ekosistemlerin doğal işleyişini değiştirerek küresel ısınmaya, doğal afetlere ve çevre için çok sayıda olumsuz
sonuçlara neden olur.

120