Page 26 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 3.Ünite

Su kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin suyun niteliğini bozacak miktar ve yoğunlukta suya karışma-
sı ile meydana gelir. Su kirliliği çoğunlukla insandan kaynaklanır. Bunun sonucunda suyun kullanımı kısıtla-
nır ya da tamamen engellenir, ekolojik denge bozulur.
Konutlar, endüstri kuruluşları ve termik santrallerin çevrelerine arıtılmadan verilen atık sular, gübrele-
me ve tarımsal zararlılarla mücadele için yapılan ilaçlamalar su kirliliğine neden olur. Ayrıca nükleer santral-
lerden çıkan sıcak sular ve erozyonun etkili olduğu alanlar su kirliliğinin ana kaynaklarındandır.
Suya, atık su ve gübrelerin karışmasıyla azot ve fosfor bakımından zengin bileşikler de geçer. Bu bi-
leşikler suda yaşayan siyano bakterileri ve algler için besin kaynağı olur. Böylece sularda yaşayan siyano
bakterileri ve algler hızlı ürer. Bu olaya ötrifikasyon denir. Ötrifikasyon zamanla suların yeşil ve bulanık bir
renk almasına neden olur. Alg birikimi sonucu suyun derinliklerine ışık ulaşamadığında fotosentez yapan
canlı sayısı azalır. Buna bağlı olarak da suda yaşayan canlıların sayısı azalır ve toplu balık ölümleri gerçekleşir
(Görsel 3.44). Bu durum içme sularının bozularak kullanılamaz duruma gelmesine neden olur.

Görsel 3.44: Su kirliliği ve balık ölümleri

Kirli su, insanlar üzerinde zararlı etkiler meydana getirir. Kolera, tifo, dizanteri gibi bulaşıcı ve salgın has-
talıklara, kitle hâlinde zehirlenmelere neden olabilir. Kirli suların tarımsal sulamada kullanılması, toprağın
niteliğini bozarak ürün veriminin düşmesine neden olur.

Sır a Siz de

Su kirliliği, insanlarda ve diğer canlılarda başka hangi zararlı etkilere yol açar? Araştırıp sınıf ortamında arkadaşları-
nızla paylaşınız.

Toprak kirliliği; ağır metallerin, radyoaktif maddele-
rin, atmosferdeki katı ve gaz hâlindeki zararlı maddelerin
toprakta birikmesinden kaynaklanır. Hava yoluyla toprağa
geçen ağır metal parçacıkları toprakta birikir. Bu birikim;
toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısını bozarak ve-
rimini düşürür. Topraktaki ağır metaller, bitkilerin yapısına
girerek besin zinciri yoluyla diğer canlılara ulaşır. Ayrıca kir-
lenmiş sulardaki kimyasal maddeler, doğrudan ya da kont-
rolsüz sulamalarla toprağa ulaşır ve toprağı kirletir. Organik
maddelerin miktarının aşırı artması da toprakta kirliliğe yol
açar.
Kentsel atıkların geri dönüşümsüz olarak toprağa bı-
rakılması, dev boyutlarda çöp yığınları oluşturur (Görsel
3.45). Toprak kirliliği insanlarda kronik zehirlenmelere, ço-
cuk felci, difteri, verem, tifo gibi bulaşıcı hastalıklara neden Görsel 3.45: Toprak kirliliği
olabilir.
Toprak tüm karasal ekosistemlerin hatta su ekosistemlerinin bile dengeli işlev yapmasını sağlar. Top-
rak, sadece doğanın bir parçası değil ‘‘vatan” adı altında bayraklaşmış ulusal ve kutsal bir mirastır.

118