Page 19 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

Mantarlar Âlemi

Mantarlar, ökaryot hücre yapısına sahip olan tüketici organizma-
dır. Mantarlar maya mantarları, küf mantarları, pas mantarları ve şapkalı
mantarlar olmak üzere dört gruba ayrılır. Maya mantarları tek hücreli,
diğerleri ise çok hücreli organizmalardır. Çok hücreli mantarlar hif adı
verilen iplikçiklerden oluşur. Hifler bir araya gelerek miselyum denilen
iç içe geçmiş yapıları oluşturur. Genellikle kitin yapılı hücre çeperine
sahiptir. Mantarlar, glikojen depo etmesi ve tüketici olarak beslenmesi
nedeniyle hayvanlara; aktif hareket edemediği için de bitkilere benzer.
Şapkalı mantarların bazıları besin değeri olan canlılardır. Ancak bazıla-
rı da besin olarak tüketildiğinde zehirlenmelere neden olabilir (Görsel
3.39).

Görsel 3.39: Şapkalı mantar çeşitleri

Eşeysiz ve eşeyli olarak üreyebilmesine rağmen mantarlarda, sporlarla ve tomurcuklanma ile gerçekleşen
eşeysiz üreme daha çok görülür. Mantarlar, kloroplast ve diğer plastitlere sahip olmadığı için fotosentez yapa-
maz ve bu nedenle parazit ya da çürükçül olarak beslenir.

Mantarların doğadaki en önemli fonksiyonu ayrıştırıcı olmasıdır. Ayrıştırıcı mantarlar, sahip olduğu sin-
dirim enzimlerini ölü bitki ve hayvan dokularının üzerine bırakarak bu dokulardaki organik maddelerin yapı
taşlarına kadar parçalanmasını sağlar (Görsel 3.40). Daha sonra bu yapı taşlarını absorbe ederek beslenir. Parazit
mantarlar ise insanlarda, hayvanlarda ve bitkilerde çeşitli hastalıklara yol açar. Örneğin Pneumocystis carinii
(Pünomosistis karini) adlı parazit mantar, insanlarda çok tehlikeli akciğer enfeksiyonlarına yol açar. Puccinia
graminis (Puksinia gıraminis) ise tahıl grubu bitkilerin yapraklarında pas hastalığına neden olur.

Görsel 3.40: Ayrıştırıcı mantar

Küfler ve mayalar da faydalı ve zararlı türleri olan mantar
çeşididir. Örneğin peynir küfünden penisilin adı verilen bir an-
tibiyotik üretilmektedir. Ekmek küfü ise bozulmaya neden olur
(Görsel 3.41).
Asklı mantarlardan (Ascomycetes, Askomisetes) olan ma-
yalar da gıda endüstrisi için önemlidir. Özellikle ekmek hamuru
ve alkol yapımında bu mantarlardan faydalanılır.
Görsel 3.41: Ekmek küfü
133