Page 42 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

4. ÜNİTE
4.5.1.Çukur Ayna

NOT ALANI
Su dalgalarından hatırlanacağı
üzere doğrusal su dalgaları çukur I
engelden yansıdıktan sonra odak
noktasında toplanıyordu. Çukur ay-
nalarda da benzer bir olay görülür. M F
Çukur aynalar da üzerine düşen ışı- N
ğı yansıttıktan sonra belli bir nokta-
da toplar. Günlük hayatta sıkça kul-
landığımız kaşıkların iç yüzü çukur
aynalara örnektir. Çukur aynadan Görsel 4.71: Çukur aynada yansıma
yansıyan ışınların izlediği yollar bulu-
nurken yansıma kanunundan faydalanılır. Görsel 4.71’de görüldüğü
gibi çukur aynaya gelen herhangi bir I ışınının yansıdıktan sonra izle-
diği yolu bulabilmek için aynanın merkezinden ışının aynaya geldiği
noktaya bir doğru çizilir. Merkezden aynaya çizilen doğrular, aynı za-
manda normal doğrularıdır. Normalle α açısı yapacak şekilde gelen
ışın aynanın normaliyle aynı α açısı yapacak şekilde yansır.
Çukur aynaya gelen bazı ışınların aynadan yansıdıktan sonra
izlediği yollar gösterilmiştir. Çukur aynalarda görüntü çizimleri için
sıkça kullanılan bu ışınlara özel ışınlar denir.

1. Görsel 4.72’deki gibi asal eksene
paralel gelen ışın aynanın normali ile
aynı açıyı yapacak şekilde yansıyıp N
odak noktasından geçer. Bu duru- M
mun tersi de geçerlidir. Yani odak N
noktasından gelen bir ışın asal ek-
sene paralel gelecek şekilde yansır.

Görsel 4.72: Asal eksene parelel
gelen ve yansıyan ışın
2. Görsel 4.73’teki gibi aynanın mer-
kezinden geçerek gelen ışın aynaya
dik geldiği için kendi üzerinden geri
yansır. Çünkü çukur aynanın mer-
kezinden çizilen doğru aynanın nor- M F
malidir.

Görsel 4.73: Aynanın merkezin-
den gelen ve yansıyan ışın

3. Görsel 4.74’teki gibi aynanın tepe
noktasına α açısı ile gelen ışınlar
asal eksenle aynı α açıyı oluştura-
cak şekilde yansır. M T
F

Görsel 4.74: Tepe noktasına
gelen ve yansıyan ışın

228