Page 12 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

3.

ÜNİTE 3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI
3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI

Çizgiler arası mesafe λ/4 olduğuna göre dalga boyunun büyümesi çizgiler arası mesafeyi artıracaktır. Böy-
lelikle girişimde gözlenen çizgi sayısı azalacaktır. Tüm çizgiler kaynaklar arasında gözlemleneceğinden kay-
nakların birbirine yakın olması diğer koşullar sabit tutulduğunda simetrik katar ve düğüm çizgisi sayısını
azaltacaktır. Dalga deseninde seçilen herhangi bir noktanın kaçıncı dalga katarı veya düğüm çizgisi üzerinde
olduğunu anlamak için o noktanın kaynaklara olan uzaklıkları farkına bakılabilir (yol farkı). Bilinen bir çizgi
üzerindeki tüm noktaların kaynaklara olan uzaklıkları farkı eşittir. Kaynağın ürettiği dalgaların dalga boyu
λ ise 2. katar çizgisi üzerindeki tüm noktaların yol farkı 2λ dır. Noktanın kaynaklara olan yol farkı dalga bo-
3m
5m
.....) düğüm
yunun tam katları ise (0, λ, 2λ, 3λ....) dalga katarı, dalga boyunun yarım katları ise ( m λ 3λ 5λ
,
,
2 2 2
çizgisidir. Merkez doğrusunda yer alan tüm noktaların kaynaklara olan uzaklıklarının farkı sıfırdır.
Yol farkı = n. λ
Bu denklem ile herhangi bir noktanın kaynaklara olan yol farkı alındığında dalga boyunun tam katı olduğu
için noktanın kaçıncı katar çizgisi üzerinde olduğu bulunur. (n=0,1,2,3...).

1
Yol farkı = λ
n -
k
a
2
Bu denklem ile şeçilen herhangi bir noktanın kaynaklara olan yol farkı alındığında dalga boyunun yarım katı
olduğu için noktanın kaçıncı düğüm çizgisi üzerinde olduğu bulunur. (n=1,2,3...).
SORU 3 ÇÖZÜM

Derinliği sabit bir dalga leğeninde noktasal iki özdeş Bir düğüm çizgisi üzerinde tüm noktaların yol farkı
138 kaynak aynı fazda λ dalga boylu dalgalar yaymakta- aynıdır. Düğüm çizgisi üzerindeki tüm noktalar,
dır. Oluşan girişim deseninde 4. düğüm çizgisi üze- Yol farkı = (n - 1 formülüyle hesaplanır.
)m λ
rinde bir noktanın kaynaklara olan uzaklıkları 2
30,5 cm ve 20 cm'dir.
(30, 5 20)- = (4 - 1 )m λ
2
Buna göre kaynakların ürettiği dalgaların dalga 10,5 = 3,5m λ
boyu kaç cm'dir?
m λ = 3 cm bulunur.

SORU 4 ÇÖZÜM

Bir dalga deseninde şekildeki gibi merkez doğrusu- 2.d.ç 1.d.k 1.d.ç 0.d.k 1.d.ç 1.d.k 2.d.ç 2.d.k
nun sağındaki 2. katar çizgisi ile merkez doğrusunun
solundaki 2. düğüm çizgisi arası uzaklık 28 cm'dir.

2.düğüm merkez 2. dalga λ/4 λ/4 λ/4 λ/4 λ/4 λ/4 λ/4
çizgisi doğrusu katarı
7λ/4

Sağ taraftaki 2. katar ile sol taraftaki 2. düğüm çiz-
K K gisi arasındaki mesafe şekilden anlaşılacağı üzere
1 2
28 cm 7λ/4 olur. Çizgiler arası mesafe 28 cm olduğuna
göre
Su derinliği her yerde aynı ve kaynaklar aynı fazda
çalıştığına göre dalgaların dalga boyu kaç cm'dir? 7m λ = 28
4
λ=16 cm bulunur.