Page 21 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

1.

3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI
3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI 3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI BÖLÜM

Çift yarıkta girişim deneyinde ışık girişim yapmak-
tadır. Işık, eğer bu olayda tanecik gibi davransaydı
Görsel 3.1.12’deki gibi bir görüntü ortaya çıkardı.
Ancak ortaya Görsel 3.1.13’teki gibi bir görüntü
çıkmıştır. Yaptığınız deney ve simülasyonlarda da Görsel 3.1.12: Çift yarık deneyinde ışık tanecik gibi dav-
gözlemlediğiniz gibi çift yarıkla yapılan girişim dene- ransaydı oluşacak desen
yinde ekranın tam ortasında merkezî aydınlık saçak
oluşur. Merkezî aydınlık saçağın sağında ve solunda
simetrik olarak karanlık ve aydınlık saçaklar meyda-
na gelir (Şekil 3.1.10). Çift yarıkta girişim deneyinde
saçak aralıkları ve parlaklıkları eşit düzeydedir. Sa-
çak aralığı Δx şu şekilde ifade edilir:
.L
λ
∆x= d.n
Burada λ ışığın dalga boyunu, L perde ile ekran ara-
sındaki uzaklığı, d yarıklar arası mesafeyi, n ortamın
kırma indisini ifade eder. Ortamın kırma indisi ar-
tarsa ∆x formülüne bakıldığında saçak genişliğinin Görsel 3.1.13: Kırmızı lazerle yapılan bir çift yarıkta giri-
azalacağı görülecektir. şim deneyinde perdede ortaya çıkan saçaklar
Görsel 3.1.14’ten anlaşıldığı üzere yeşil ışık yerine
kırmızı ışık kullanıldığında daha geniş saçaklar elde
edilir. Bunun sebebi kırmızı ışığın görünür bölgedeki 147
en uzun dalga boylu ışık olmasıdır. Saçak aralığı kul-
lanılan ışığın dalga boyu ile doğru orantılıdır.

Δx
∆x
Δx
∆x Görsel 3.1.14: Young deneyinde kırmızı ve yeşil renkli sa-
çakların karşılaştırılması

Şekil 3.1.10: Saçak aralıkları

SORU 8 ÇÖZÜM

Çift yarıkla yapılan bir girişim deneyinde yeşil ışık I. Kırmızı ışığın dalga boyu yeşil ışıktan daha büyük
kaynağı yerine kırmızı ışık kaynağı kullanılırsa olduğu için kırmızı ışık kullanıldığında saçak aralığı
artacaktır. Bu sebeple bu ifade doğrudur.
I. Saçak aralıkları genişler. II.
Saçak aralıklarının genişlemesi perdeye daha az
II. Perdedeki saçak sayısı artar. saçak sığmasına sebep olur. Bu yüzden perdedeki
III. Merkezî aydınlık saçağın yeri değişir.
saçak sayısı azalacaktır. Bu ifade yanlıştır.
yargılarından hangileri doğru olur? Açıklayınız. III. Kullanılan ışığın renginin değiştirilmesi girişim

deseninin kaymasına sebep olmaz. Sadece
saçak genişliğini etkiler. Bu ifade yanlıştır.