Page 26 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

3.

ÜNİTE 3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI
3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI

Bir metal para, bir cam tabakaya yapıştırılarak bir la-
zer demetinin önünde tutulursa merkezinde parlak
bir nokta ve etrafında aydınlık ve karanlık bölgeler
oluşmaktadır (Görsel 3.1.15). Bu durum ışığın dal-
ga özelliğinin bir sonucudur. Bu olayda ışık kırınıma
uğramaktadır.

Görsel 3.1.15: Metal paraya tutulan
bir ışığın oluşturduğu kırınım deseni

Işığın çift yarıkta girişiminde olduğu gibi tek yarıkta kırınımında da ekran üzerinde oluşan girişim desenine
etki eden birçok faktör vardır. Yarık genişliği ile kullanılan ışığın dalga boyu arasındaki ilişki girişim deseninin
net bir şekilde gözlenmesi açısından çok önemlidir. Bunun dışında yarık düzlemi ile ekran arasındaki uzaklık
da ekranda gözlenecek saçak sayısını ve saçak aralıklarını belirleyen önemli faktörlerdendir. Siz de simü-
lasyon 5'te bu değişkenlerin arasındaki ilişkiyi inceleyerek girişim desenine yaptıkları etkiyi gözlemleyiniz.

SİMÜLASYON 5

152 SİMÜLASYONUN ADI SİMÜLASYONUN AMACI

Tek yarıkta kırınım deneyinde kırınım deseninin çizilmesi ve ışık
Tek Yarıkta Kırınım dalgalarında dalga boyu ve yarık genişliği arasındaki ilişkinin ince-
lenmesi

Genel Ağ'da verilen aşağıdaki simülasyonu inceleyiniz.

http://f.eba.gov.tr/fiziksimulasyon/12.3/tek_tr.htm

1. İlgili simülasyonda dalga boyu 380 nm olan mor ışıktan başlayarak yavaş yavaş ışığın dalga
boyunu perdede kırmızı ışık oluşana kadar artırınız. Bu artış boyunca saçak aralıklarında nasıl
bir değişim gözlediniz? Perdedeki toplam saçak sayısı değişti mi? Işığın dalga boyu ile saçak ara-
lığı arasında nasıl bir ilişki var?

2. Yarık genişliğini 500 nm'den itibaren 5 000 nm'ye kadar artırınız. Bu artış boyunca perdedeki
saçak kalınlıklarında bir değişim gözlediniz mi? Perdede oluşan tüm saçaklar eşit kalınlıkta mı?

3. Yaptığınız gözlemlerden çıkardığınız sonuçları düşünerek saçak genişliği (∆x), dalga boyu (λ) ve
yarık genişliğini (w) bir denklemde buluşturunuz.

4. Beyaz bir perdede ortaya çıkan aydınlık ve karanlık saçakları çizerek bir girişim deseni
oluşturunuz.