Page 31 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

1.

3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI
3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI 3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI BÖLÜM

Tek Yarıkta Kırınımda Özel Durumlar

1. Işık kaynağı x doğrultusunda hareket ettirilirse
saçak aralıkları ya da saçakların yerleri değişmez. K2
Kaynak, +x yönünde hareket ettirildiğinde aydın-
lık saçakların parlaklıkları artarken -x yönünde A1
hareket ettirildiğinde saçakların parlaklıkları +y K1
azalır (Şekil 3.1.20). K s1 Merkezi

-x +x Aydınlık S
-y s2
2. Işık kaynağı y doğrultusunda hareket ettirilirse Işık K1
kaynaktan çıkan ışınlar yarığın kenarlarına A1
(S1 ve S2 noktalarına) farklı sürelerde ulaşır. Dola- L K2
yısıyla bir faz farkı oluşur. Kaynak yukarı hareket
ettirilirse saçaklar aşağı, kaynak aşağı doğru Şekil 3.1.20: Tek yarıkta kırınım deneyinde ışık kaynağının
hareket ettirilirse saçaklar yukarı kayar. Sonuç x ve y eksenlerinde hareketi
olarak ekran üzerinde oluşan desen daima geci-
ken kaynağa doğru kayar.

3. Şekil 3.1.21’deki gibi yarığın yarısı saydam olma- s1 A� 0
yan bir engelle kapatılırsa yarık aralığı (w) küçül- 157
müş olur. Saçak aralığı A 0

s2 Saydam olmayan
Işık engel
L. λ
∆X = w.n

bağıntısına göre artar ve saçak sayısı azalır. Kırı-
nım deseni yukarı kayar.
Şekil 3.1.21: Tek yarıkta kırınım deneyinde yarığın
yarısının saydam olmayan bir engelle kapatılması

4. Şekil 3.1.22’deki gibi yarığın yarısı cam gibi say-
dam bir engelle kapatılırsa girişim deseni aşağı
doğru kayar. Bunun nedeni ışınların camdan
geçerken yavaşlayıp cam olmayan diğer bölgede
s1
ilerleyen ışınlara göre perdeye daha geç ulaş-
masıdır. Girişim deseni geciken kaynağa yani A 0
aşağıya doğru kayacaktır. s2 Saydam
engel
Işık
A� 0

Şekil 3.1.22: Tek yarıkta kırınım deneyinde yarığın
yarısının saydam engelle kapatılması