Page 3 - Fen Lisesi Kimya 10 | 3. Ünite

ASİTLER,
BAZLAR VE TUZLAR

b) Bazların Ciltte Oluşturduğu Kayganlık Hissi
Asitler gibi günlük hayatta kullanılan maddeler içerisinde bazik özellik
gösteren maddeler de bulunur. Genel temizlik amacıyla kullanılan sabun,
deterjan, diş macunu, çamaşır suyu ve tedavi amaçlı kullanılan mide ilaç-
ları bazik özellik gösteren maddelerdir. Bu maddeler bazik özelliklerinden
dolayı cilde kayganlık hissi verir ve tatları acıdır. Örneğin sabun ile el yüz
yıkanırken ciltte kayganlık oluşur. Ağza kaçtığında ise acı bir tat oluşturur.
Sabun gözlerle temas ettiğinde gözü tahriş ederek gözün yanmasına se-
bep olur. Laboratuvar ve sanayide yaygın olarak sönmüş kireç (Ca(OH) ),
2
potas kostik (KOH), sud kostik (NaOH), amonyak (NH ) gibi bazlar kulla-
3
nılır. Kireç (CaO), sud kostik gibi önemli bazlar yağları çözmede ve tahriş
edici etkisinden dolayı dericilikte deriden kılların giderilmesinde kullanılır.

c) İndikatör ve pH Kâğıdı
Asit ve bazları birbirinden ayırmak için kullanılan ve belirli pH değerle-
rinde renk değiştiren, zayıf asit ya da baz olan boyar maddelere indikatör
denir. Fenolftalein ve metil oranj yapay olarak elde edilen ticari indika-
törlerdir. Örneğin fenolftalein çözeltisi bir indikatör olup renksizdir. Asidik
ve nötr ortamda renksiz, bazik ortamda pembe renk verir. Fenolftalein
çözeltisi su ya da HCl çözeltisine damlatılırsa renk değişimi olmaz. Ancak
fenolftalein çözeltisi NaOH çözeltisine damlatılırsa pembe renk verir. Metil
oranj 3,1’den küçük pH’lerde kırmızı, 4,4’ten büyük pH’lerde ise sarı renk
verir. Turnusol kâğıdı en yaygın kullanılan indikatördür. Kuzukulağı bitki-
sinden ya da kayaların üzerinde yaşayan su yosunu ve mantardan elde
edilen ve suda çözünen boyar madde asit baz indikatörüdür. Bu madde-
nin emdirildiği kâğıda turnusol kâğıdı denir. Turnusol kâğıdı asidik or-
tamda kırmızı, bazik ortamda mavi renk verir (Görsel 3.1).

Asit çözeltisi Nötr çözelti Baz çözeltisi
pH < 7 pH = 7 pH > 7

Görsel 3.1: Turnusol kâğıdının renk değişimi

Asit-baz indikatörü genelde bir çözelti hâlinde hazırlanır. Bu çözeltilerde
su, etil alkol gibi çözücüler kullanılır. Gözenekli bir turnusol kâğıdına indi-
katör çözeltisi emdirilir ve kurutulduktan sonra pH testi için kullanılır. Bu
kâğıt pH testi yapılan çözeltiye değdirilirse çözeltinin pH’sine göre bir renk
alır. Bu kâğıda genellikle pH kâğıdı adı verilir.

122 123