Page 14 - FL Kimya 10
P. 14
Pamuk, yün ve ipek gibi doğal polimer ipliklerinin tekstilde kullanımı
hâlâ sürerken son yıllarda gelişen teknoloji ile üretilen sentetik iplikler po-
liester ya da poliamittir (naylon). Dacron (polietilentereftalat), esnemeye
karşı dayanıklı ve kırışmaz poliester bazlı bir ipliktir (Görsel 4.27). Kazak-
ların üretiminde suni yün ve ipek olarak akrilik ipliği kullanılır. Mayo, bisik-
let şortu, dalgıç kıyafeti gibi vücuda oturan esnek kumaşların üretiminde
BİLGİ KUTUSU poliüretan iplikler kullanılır.
Ayakkabı ve çorap üretiminde poliester ve naylon iplikler kullanılır.
Polietilentreftalattan (PET) yapı-
Şemsiye, yağmurluk, halı, perde, diş fırçası, tarak gibi ürünlerde naylon
lan ipliğe dacron denir.
polimeri kullanılır. Tekstil ürünlerinde yünlü ve pamuklu kumaşların yeri-
ne poliester, naylon, akrilik gibi ipliklerden yapılmış kumaşların kullanımı
yaygınlaşmıştır. Polimerlerden üretilen tekstil ürünleri teri iyi çekmediği
için vücudun ısı dengesini bozarak bağışıklık sistemini zayıflatır. Poliester
ve naylon kumaşlar kışın vücudu soğuk tutar. Yazın ise teri çekmediği için
vücuda yapışır. Ham maddesi naylon olan tekstil ürünleri deri enfeksiyon-
larına, iç giyimde kullanılan polimer ürünler alerjik hastalıklara neden olur.
4.1.3. Geri Dönüşümün Ülke Ekonomisine Katkısı
Polimer, kâğıt, cam ve metal malzeme atıkları ülke ekonomisine nasıl
Görsel 4.27: Dacrondan yapılmış ip bir katkı sağlayabilir? Polimer, kâğıt, cam ve metal malzeme atıkları geri
dönüştürülerek tekrar kullanılabilir mi?
Kullanıldıktan sonra atık hâline gelen maddelerin fiziksel ve kimyasal
işlemlerden geçirilip ikincil bir ham maddeye dönüştürülerek tekrar yeni
malzemelerin üretimi sürecine geri dönüşüm denir.
Polimerden yapılan plastikler (Görsel 4.28), kullanılmış kâğıt atıkları,
camdan yapılan ürünler; demir, çelik, bakır, alüminyum, kurşun gibi metal
atıklar geri dönüşümü mümkün olan malzemelerdir.
Atık malzemelerin geri dönüşümüyle; doğal kaynaklar korunur, enerji
tasarrufu sağlanır, atık miktarı azalarak çevre kirliliği önlenir, ham madde
tasarrufu ile ülke ekonomisine katkı sağlanmış olur.
Plastikten yapılmış malzemelerin bazıları ısıtıldığında yanar ya da yu-
muşayamadan bozulur. Bu tür polimerler geri dönüştürülemez. Eritilip bir
kalıba dökülemeyen ve ikinci bir kez kullanılamayan polimerlere termo-
set polimer denir.
Görsel 4.28: Geri dönüştürülebilir Bazı polimerler ısıtıldığında yumuşayarak akışkan hâle gelir. Bu tür
polimerlerin genel sembolü
polimerlere termoplastik polimer denir. Geri dönüşümü mümkün olan
termoplastik polimer atıkları, toplanıp işlenerek başka polimer ürünlere
dönüştürülebilir (Görsel 4.29).
Polimer maddelerin geri dönüşümünde ikinci kez aynı ürün elde edilir-
se sağlık açısından tehlikeli olabilir. Örneğin içerisine sertleştirici ve boya
katılmamış plastik şişe, torba gibi polimerlerden çöp kovası, ambalaj kabı,
tabure, sandalye gibi malzemeler üretilebilir.
Polimerden oluşan malzemelerin atıkları çevreye atılırsa çevre ve
görüntü kirliliği oluşturur. Polimer atıkların toplanarak geri dönüşümleri
sağlanmalıdır. Geri dönüşebilen polimer ürünlerin üzerinde geri dönü-
şüm sembolü bulunur. Geri dönüşüm sembolleri, sayı ile dönüşüm logo-
sunun içine yazılır (Tablo 4.3). Bu sembollerin bilinmesi polimerlerin geri
Görsel 4.29: Geri dönüşebilen kazanımını sağlamak ve ülke ekonomisine katkıda bulunabilmek için çok
termoplastik polimer atığı önemlidir.
Kullanılmış polimer ürünler toplanarak sembollerine göre sınıflandırılır.
182
