Page 17 - FL Kimya 10

KİMYA HER YERDE

4.1.4. Kozmetik Malzemelerdeki Zararlı Kimyasallar

Kozmetoloji, kozmetik preparatları ve bu preparatlarla ilgili, insan vü-
cuduna etkilerini sistematik olarak inceleyen bir bilim dalıdır. Kozmetoloji;
dekore etmek, süslenmek anlamına gelen “kosmein” kelimesinden türe-
tilmiştir.
Kozmetik preparatlar eskiden; vücudun herhangi bir kısmının temiz-
lenmesi, bakımı, güzelleştirilmesi veya görünüşünün değiştirilmesi ama-
cıyla hazırlanan ve haricen kullanılan ürünler olarak tanımlanırdı. Günü-
müzde ise kozmetik ürünler; insan vücudunun epiderma, tırnak, kıl, saç,
BİLGİ KUTUSU
dudak ve dış genital organlar gibi kısımları ile diş ve ağız mukozasına
uygulanmak üzere hazırlanan; bu kısımları temizlemek, görünüm olarak
Kozmetik ürünler, eski çağ-
değiştirmek veya vücut kokularını düzeltip korumak amacıyla kullanılan
lardan beri güzelleşme ama-
preparatlar olarak tanımlanmaktadır. Kişisel bakım ve estetik amacıyla
cıyla kullanılan maddelerdir.
kullanılan parfüm, saç boyası, kalıcı dövme boyası ve jöle birçok kimyasal
Antik Mısır Dönemi’nde in-
maddeyi içerir. Kozmetik ürünlerde kullanılan kimyasal maddelerin sağlık
sanların kaş ve gözlerinde
açısından zararları da bulunmaktadır.
sürme ve rastık kullandıkları
Kozmetik ürünler karışımlardan oluşur. Kozmetik karışımlarda çözücü,
bilinmektedir.
koruyucu, yüzey aktif madde (emülsiyonlaştırıcı), antibakteriyel, kıvam
düzenleyici, pH düzenleyici, renk ve koku verici bileşenler bulunur.

Parfüm
Parfümler birbirleriyle uyumlu pek çok yağ ve koku maddesinin karışı-
mından elde edilir (Görsel 4.32). Kişilerin koku beğenileri farklılık göster-
mektedir. Kullanılan parfümün temizlik maddelerindeki diğer maddelerle
de uyumlu hâlde olması gerektiğinden parfümü arzu edilen her ürünün
içine katmak mümkün değildir.
Parfümün temizlik maddelerine ilave edilmesindeki başlıca nedenler,
temizliğin algılanabilir göstergesi olması ve temizlik sırasında sıcaklık et-
kisiyle kirlerin yaydığı kötü kokuları önlemesidir. Ancak çeşitli sakıncala-
rından ötürü endüstriyel çamaşır temizliğinde parfüm etkisinin oldukça az
olması istenmektedir.
Beyin, vücutta oksijeni en çok kullanan ve oksijen ihtiyacı en fazla
olan organdır. Bu sebeple beyin, oksijensizliğe dayanamaz. Deterjan ve
parfümlerde kullanılan temizleyici kimyasallar ve koku kimyasalları, bazı
gazları da ihtiva ederler. Bu maddeler; metan, eter, etil alkol, ozon, klor,
Görsel 4.32: Parfüm
aldehit, keton, ester gibi uçucu bileşenlerdir. Parfümlerde kullanılan bu
maddeler, uçucu olduğu için solunum yoluyla alınmakta ve beynin ihtiyacı
olan oksijen kullanımını azaltmaktadır. Bu durum zamanla beyin hücrele-
rine zarar verdiğinden unutkanlık, geç algılama gibi olumsuzluklar görülür.
Ayrıca bu kokular teneffüs edildiklerinde akciğer hastalıklarına zemin hazır-
layıcı veya bazı hastalıkları tetikleyici olabilir. Baş ağrılarına neden olabilir.

Saç Boyası
Beyazlamış saçları boyamak veya saç rengini, görünümünü değiştirmek
için doğal ya da sentetik boyalar kullanılır. Doğal boyalar bitkisel kökenlidir.
Papatya özü ve kına, bitkisel boyalardır. Sentetik boyalarda rezorsin ve alfa
naftol gibi sentetik maddeler kullanılır. Bu maddeler saçtaki keratin prote-
inine tutunarak etkileşir. Bu etkileşim sonucunda yeni renkler oluşur. Saç
boyaları sert, kırılgan ve cansız bir saça neden olduklarından zararlı olabilir.
Saç boyalarında renk verici madde olarak metal oksitler kullanılır.

185