Page 16 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

■ Q < K ise tepkime dengede değildir. İleri tepkime hızı geri tepkime
C C
hızından büyüktür. Tepkime yeniden dengeye gelirken ürünler yönün-
de daha hızlı ilerler.

Q = K olunca tepkime dengeye gelir.
C C
■ Q > K ise tepkime dengede değildir. Geri tepkime hızı ileri tepkime
C C
hızından büyüktür. Tepkime yeniden dengeye gelirken girenler yö-
nünde daha hızlı ilerler.
Q = K olunca tepkime dengeye gelir.
C C
■ Q = K ise tepkime dengededir. İleri ve geri tepkime hızları eşittir.
C C

Örnek
o
CO (g) + H (g) ⇌ CO(g) + H O(g) tepkimesinin 25 C’de denge sa-
2 2 2
biti K = 1’dir. Herhangi bir anda 2 litrelik bir kapta aynı sıcaklıkta
C
0,2 mol CO , 0,3 mol H , 0,4 mol CO ve 0,6 mol H O bulunmaktadır.
2 2 2
a) Tepkime dengede midir?
b) Dengedeki sistemde H gazının mol sayısı kaç olur?
2
Çözüm

a)
CO (g) + H (g) ⇌ CO(g) + H O(g)
2 2 2
Başlangıçta : 0,2 mol 0,3 mol 0,4 mol 0,6 mol

0,2 0,3
[CO ] = = 0,1M [H ] = = 0,15 M
2 2
2 2
0,4 0,6
[CO] = = 0,2 M [H O] = = 0,3 M
2
2 2
[CO] [H O] 0,2.0,3
2
Q = = = 4 ⇒ Q > K olduğundan
C C C
[CO ] [H ] 0,1.0,15
2 2
sistem dengede değildir.
b) Sistemin dengeye gelmesi için Q küçülmelidir. Tepkime girenler
C
yönünde devam etmektedir.
CO (g) + H (g) ⇌ CO(g) + H O(g)
2 2 2
Başlangıç : 0,2 mol 0,3 mol 0,4 mol 0,6 mol
Değişim : +n +n -n -n
Denge : 0,2+n mol 0,3+n mol 0,4-n mol 0,6-n mol

0,2 + n 0,3 + n
[CO ] = M [H ] = M
2 2
2 2
0,4 - n 0,6 - n
[CO] = M [H O] = M
2
2 2
0,4 - n 0,6 - n
.
[CO] [H O] 2 2
2
K = = = 1 ⇒ n = 0,12 mol
C
[CO ] [H ] 0,2 + n 0,3 + n
2 2 .
2 2
Dengede H ’nin mol sayısı 0,3 + n mol = 0,3 + 0,12 = 0,42 mol olur.
2

324 KİMYA 11. SINIF