Page 20 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

■ Dengedeki sistemden madde uzaklaştırma
Dengedeki bir sistemde tepkimeye giren maddelerden biri uzaklaş-
tırılırsa o maddenin derişimi azalır. Sistem bu etkiyi arttıracak yönde
tepki verir. Geri tepkime ileri tepkimeye göre hızlı duruma gelir ve den-
ge, girenler yönüne kayar. Belli bir süre sonra yeniden denge kurulur.
N (g) + 3H (g) ⇌ 2NH (g) denge tepkimesine sabit sıcaklıkta
2 2 3
H (g) uzaklaştırma
2
Derişim

[N ]
2

[H ]
2

[NH ]
3
Zaman
t t
1 2
Grafik 6.8: Denge tepkimesinden H gazı uzaklaştırılması
2
Denge tepkimesine, sabit sıcaklıkta bir miktar H gazı uzaklaştırılırsa
2
sistem, bu etkiyi arttırmak ve yeniden dengeye ulaşmak için girenler yö-
nünde hareket eder. Geri tepkime ileri tepkimeye göre hızlı duruma gelir.
Ortamdan H uzaklaştırıldığı için başlangıca göre H derişimi azalır. Tep-
2 2
kime girenler yönüne hareket ettiği için N derişimi artarken NH derişimi
2 3
azalır (Grafik 6.8).
Denge tepkimesinde, denge bağıntısına yazılan bir tür madde varsa
o maddenin derişimi değiştirildiğinde sistem yeniden dengeye gelmeye
çalışır. Diğer denge tepkimelerinden farklı olarak o maddenin derişimi
başlangıç derişimine ulaşır (Grafik 6.9).
Derişim

[CO ]
2

[CaO]

[CaCO ]
3
Zaman
t t
1 2
Grafik 6.9: Denge tepkimesine CO eklenmesi
2
Örneğin CaCO (k) ⇌ CaO(k) + CO (g) tepkimesi sabit sıcaklıkta
3 2
dengedeyken tepkime kabına bir miktar CO gazı eklenirse
2
■ Denge girenler yönüne kayar.
■ Denge sabiti K değişmez.
c
■ CO gazının denge derişimi değişmez.
2
■ CaO katısının mol sayısı azalır, derişimi değişmez.
■ CaCO katısının mol sayısı artar, derişimi değişmez.
3

328 KİMYA 11. SINIF