Page 23 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

KiMYASAL TEPKiMELERDE DENGE

2HCl(g) ⇌ H (g) + Cl (g) denge tepkimesinde girenlerin ve ürünlerin
2 2
mol sayıları toplamı eşit olduğundan basınç ya da hacim değişimi den-
geyi etkilemez.
Sonuç olarak dengedeki bir sistemde kap hacmi azaltılarak basınç
arttırılırsa denge, gaz mol sayıları toplamının az olduğu yöne kayar.
Kap hacmi arttırılarak basınç düşürülürse denge, gaz mol sayıları top-
lamının fazla olduğu yöne kayar. Girenler ve ürünlerde gaz mol sayıları
toplamı eşitse basınç ya da hacim değişimi dengeyi etkilemez. Basınç
ya da hacim değişimi K ve K değerlerini değiştirmez.
c p

Örnek

CO(g) + 2H (g) ⇌ CH OH(g) tepkimesi 2 litrelik bir kapta 2 mol CO,
2 3
8 mol H ve 8 mol CH OH gazları dengededir. Sabit sıcaklıkta tepki-
2 3
me kabının hacmi değiştirildiğinde H gazının dengedeki mol sayısı
2
6 mol olduğuna göre kabın son hacmi kaç litre olur?

Çözüm

Dengede derişimler
2 8 8
[CO] = = 1 M [H ] = = 4 M [CH OH] = = 4 M
3
2 2 2 2
[CH OH] 4 1
3
K = = =
C 2 2
[CO] [H ] 1.4 4
2
CO(g) + 2H (g) ⇌ CH OH(g)
2 3
Dengede : 2 mol 8 mol 8 mol
Değişim : -1 mol -2 mol +1 mol
Yeni denge : 1 mol 6 mol 9 mol

Yeni dengedeki derişimler

1 6 9
[CO] = M [H ] = M [CH OH] = M
V 2 V 3 V
9
[CH OH] V 1
3
K = = = ⇒ V = 1L
C 2 2
[CO] [H ] 1 6 4
2 . ( (
V V

6.10. Alıştırma
l. N O (g) ⇌ 2NO (g)
2 4 2
ll. 2NO(g) + O (g) ⇌ 2NO (g)
2 2
lll. N (g) + 3H (g) ⇌ 2NH (g)
2 2 3
lV. PCl (g) + 3NH (g) ⇌ 3HCl(g) + P(NH ) (g)
3 3 2 3
Yukarıdaki tepkimeler dengededir. Sabit sıcaklıkta tepkime kapları-
nın hacmi azaltılırsa dengeki maddelerin mol sayısı nasıl değişir?

331
KİMYA 11. SINIF