Page 56 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

Genel olarak bir tampon sistemi tuz/asit veya konjuge baz/asit şek-
linde ifade edilir. Böylece sodyum asetat-asetik asit tampon sistemi
CH COONa/CH COOH veya CH COO¯/ CH COOH şeklinde yazılabilir
3 3 3 3
(Görsel 6.12).

Tampon Çözeltilerin Özellikleri
■ Tampon çözeltilerde pH değişimi ihmal edilecek kadar azdır.
■ Zayıf asit ve zayıf asit tuzunun çözeltisi ya da zayıf baz ve zayıf baz
tuzunun çözeltisi tampon çözeltidir.
■ Bir zayıf asit ve onun tuzunun karışımı asidik tampondur (pH < 7).
■ Bir zayıf baz ve onun tuzunun karışımı bazik tampondur (pH > 7).
■ Tampon çözeltideki asit, eklenen bazı nötralleştirir.
■ Tampon çözeltideki baz, eklenen asidi nötralleştirir.

Görsel 6.12: CH COOH (zayıf asit) ve CH COONa (tuz) bileşiğinin tam-
3 3
pon çözelti oluşturması

CH COOH zayıf asidinin oluşturduğu tampon çözeltinin pH’si şöyle
3
hesaplanır:
+
CH COOH(suda) ⇌ CH COO¯(suda) + H (suda)
3 3
Bu çözeltide CH COO¯ (asetat) iyonlarının derişimi çok küçüktür. Bu
3
nedenle CH COO¯ iyonlarının derişimi yerine bu asidin kuvvetli bazla
3
oluşturduğu tuzdan gelen anyonun derişimi alınır. Denge bağıntısı

+ +
[H ][CH COO¯] [H ][Tuz] + [Asit]
K = 3 K = [H ]=K
a a a
[CH COOH] [Asit] [Tuz]
3
Zayıf baz ve tuzunun oluşturduğu tampon çözeltilerde ise

[Baz]
[OH¯]= K şeklinde hesaplanır.
b [Tuz]

364 KİMYA 11. SINIF