Page 14 - Fen Lisesi Kimya 9 | 5.Ünite

c) Evlerde Kullanılan Laminant Parkelerin Formaldehit
Salınımından Kaynaklanan Tehlikeleri
Formaldehit (CH O) oda sıcaklığında gaz hâline hızlı geçebilen, suda
2
çözünen, yanıcı, rahatsız edici, renksiz, keskin kokulu ve zehirli bir gazdır.
Formaldehit kimyasal ve fiziksel özelliklerinden dolayı çok yaygın olarak
kullanılan organik bir maddedir.Formaldehit, proteinleri sertleştirip çürü-
meleri önlediğinden kadavraları saklamada, mumyacılıkta, ayrıca böcek
ve zararlı mikroorganizmalara karşı dezenfektan olarak kullanılmaktadır.
Formaldehit, endüstriyel alanda; başta laminant parkelerde (Resim
5.13), kontrplak sunta, halı, mobilya, duvar kaplamalarında, boya, plastik
malzemelerin yapımında ve ev temizlik ürünlerinin yapımında kullanıl-
maktadır. Ayrıca sigara dumanıyla havaya yayılır.
Evlerde kullanılan laminant parke, mobilya ve diğer malzemelerde bu-
lunan formaldehitin kapalı ortamlara salınımı; solunum, sindirim ve sinir
sistemi gibi birçok sistem üzerinde zararlı etkiler oluşturur. Formaldehit
Resim 5.13: Laminant parke vücut hücreleri ile etkileşerek toksik etki gösterir. Baş ağrısı, baş dönme-
si, iştahsızlık, uykusuzluk, davranış bozuklukları, gözlerde kızarma-su-
lanma-kaşınma, deri döküntüsü ve astım krizi olabilir. Formaldehite aşırı
maruz kalan insanların karaciğer, akciğer ve mide dokularında tahribatlar
oluşur. Bunun sonucunda bu insanların karaciğer, akciğer ve mide kan-
serlerine yakalanma riski artar.

5.2.2. Çevreye Zarar Veren Kimyasal Kirleticilerin Etki-

lerinin Azaltılması Konusunda Çözüm Önerileri

Çevrenin daha yaşanabilir olabilmesi için neler yapabiliriz? Temiz bir
çevre için birey, toplum ve devletlere düşen görevler nelerdir? Canlı ha-
yatını tehdit eden çevre kirliliği, ekosistemlerdeki doğal dengeyi de boz-
maktadır. Bu nedenle hava, su ve toprak kirliliğini önlemek için dünyada ve
ülkemizde önemli çalışmalar yapılmaktadır. Çevreye zarar veren kimyasal
kirleticelerin etkilerinin azaltılması için aşağıdaki önlemler alınmalıdır.
● Hava kirliliğine neden olan fosil yakıtların kullanımı azaltılmalı, yenilene-
bilir enerji kaynakları kullanılmalı.
● Fabrikalardan çıkan baca gazları filtre edilmeli.
● Planlı yapılaşma sağlanmalı.
● Ormanlar korunmalı ve yeşil alanlar arttırılmalı.
● Binaların dış cepheleri yalıtım malzemeleri ile kaplanarak ısı kayıpları
engellenmeli.
● Konut ve araçların kalorifer sistemlerinde, yanma sistemleri geliştirile-
rek yakıtların tam yanması sağlanmalı.
● Su ve toprak kirliliği oluşturan plastikler suya ve toprağa atılmamalı,
toplanarak geri dönüşüme kazandırılmalı.
● Kanalizasyon suları, fabrika atıkları arıtılarak sulama sularına karıştı-
rılmalı.
● Deterjan üretiminde bakterilerin kolay parçalayabileceği kimyasallar kul-
lanılmalı.
● Tarımda topraklar aşırı ve bilinçsizce gübrelenmemeli. Toprak analizleri
yapılarak bitkilere ihtiyaçları kadar gübre verilmesi sağlanmalı.
● Piller çöplere atılmamalı, ayrı kutularda toplanarak geri dönüşüme ka-
zandırılmalı.
● Evsel ve endüstriyel atıkların toprak ve suya atılması önlenmeli.
● Buzdolabı ve klimalarda çevreye zararlı olan gazlar kullanılmamalı.

190 191