Page 3 - Fen Lisesi Matematik 10 | 6.Ünite

UZAY GEOMETRİ

10.6.1. KATI CİSİMLER

1. Dik Prizmalar

Canlı ve cansız var olan her şeyi içine alan sonsuz boşluk
uzay olarak adlandırılır. d
Tanım E' D' K
Uzayda düzlemsel bir çokgen, çokgenin düzleminde A' C'
bulunmayan ve çokgene paralel olmayan bir d doğrusu B'
verilsin. Çokgenin kenarları üzerindeki noktalardan geçen
ve d doğrusuna paralel doğruların oluşturduğu yüzeye
prizmatik yüzey, d doğrusuna ise prizmatik yüzeyin ana L
doğrusu denir. E D
A C
Paralel iki düzlem arasında kalan kapalı prizmatik yüzey B
parçasına prizma yüzeyi, prizma yüzeyinin sınırladığı Şekil 6.1.1
uzay parçasına ise prizma denir (Şekil 6.1.1).
Prizmalar taban çokgenlerine göre isimlendirilir. Taban çokgeni üçgen olan prizmaya üçgen
prizma (Şekil 6.1.2), dörtgen olan prizmaya dörtgen prizma (Şekil 6.1.3), düzgün beşgen olan
prizmaya düzgün beşgen prizma (Şekil 6.1.4), ...., n gen olan prizmaya n gen prizma denir.
Ana doğrusu taban düzlemine dik olan prizmalara dik prizma, yanal ayrıtları tabanlara dik
olmayan prizmalara ise eğik prizma adı verilir. Tabanları düzgün çokgen olan prizmalara düz-
gün prizma denir.

E'
D'
A'
B' C'
E
D
A
C
B
Şekil 6.1.2: Üçgen prizma Şekil 6.1.3: Dörtgen prizma Şekil 6.1.4: Düzgün beşgen prizma

Şekilde ABCD ve A'B'C'D' dörtgenleri prizmanın Üst taban
, AD? ve
5
?
tabanları, AB 5 ? , CD 5
?
, BC 5
'' , AD prizmanın taban ayrıtlarıdır.
?
'' , BC 5
5 AB 5 '' , CD 5 ''?
?
?
Prizmada tabanların karşılıklı köşe noktalarını birleştiren Yükseklik
doğru parçalarına yanal ayrıtlar, iki yanal ayrıt arasında
kalan düzlemsel bölgelere de yanal yüzler denir. Yanal yüz
' , DD prizmanın yanal ayrıtla-
Şekilde AA 5 ' , CC 5 '? Yanal ayrıt
?
?
5
' , BB 5
?
rı, ADD'A', ABB'A', BCC'B', CDD'C' dörtgenleri prizmanın Taban ayrıtı
yanal yüzleridir. Bir prizmada iki taban arasındaki uzaklı-
ğa prizmanın yüksekliği denir.
Alt taban
Şekil 6.1.5: Dörtgen dik prizma
Şekil 6.1.5’te AA', BB', CC' ve DD' prizmanın yüksekliğidir.
Prizmaların yanal yüz sayısı, çokgenin kenar sayısına eşittir.
Şekildeki dörtgen dik prizma ABCDA'B'C'D' şeklinde gösterilir.
Fen Lisesi Matematik 10 325