Page 20 - Fizik 10 | 3. Ünite

3. ÜNİTE: DALGALAR

Sab�t b�r uca gönder�len baş yukarı b�r atma (Şek�l 3.16: a) engele
ulaştığında engel� yukarı çıkmaya zorlar. Engel hareket etmeyeceğ�
�ç�n Newton’ın etk�-tepk� yasası gereğ� yaya aşağı doğru b�r kuvvet
uygular. Atma bu kuvvet�n etk�s�yle “Atmaların yansıması” deney�nde
de görüldüğü g�b� baş aşağı dönerek engelden yansır (Şek�l 3.16: b).

Atmanın ilerleme yönü
Sabit
uç
Sabit
uç
Atmanın ilerleme yönü
a) b)
Şek�l 3.16: a) Sab�t uca doğru �lerleyen baş yukarı atma b) Sab�t uçtan
yansıyan baş aşağı atma
Sab�t b�r uca gönder�len baş yukarı b�r atma engelden baş aşağı döne-
rek yansırken baş aşağı gönder�len b�r atma �se engelden baş yukarı
yansır.

Serbest b�r uca gönder�len baş yukarı atma (Şek�l 3.17: a) engele ulaş-
tığında engel� yukarı çıkmaya zorlar. Engel hareketl� olduğundan atma
yukarı çıkarak k�net�k enerj�y� potans�yel enerj�ye dönüştürür. Hareketl�
uç aşağı �nerken potans�yel enerj� yen�den k�net�k enerj�ye dönüşerek
“Atmaların yansıması” deney�nde de görüldüğü g�b� atmanın baş yukarı
yansımasını sağlar (Şek�l 3.17: b).

Atmanın ilerleme yönü Atmanın ilerleme yönü

Serbest Serbest
uç uç

a) b)
Şek�l 3.17: a) Serbest uca doğru �lerleyen baş yukarı atma b) Serbest uçtan
yansıyan baş yukarı atma
Serbest b�r uca baş yukarı gönder�len b�r atma, y�ne baş yukarı yansır.
Baş aşağı gönder�len b�r atma engelden y�ne baş aşağı yansır.

İdeal yay s�stemler�nde oluşturulan atmaların yansıması olayında atma-
nın genl�ğ�, gen�şl�ğ� ve sürat� değ�şmez.

Serbest  Örnek
uç
Eş�t bölmelend�r�lm�ş kare düzlem�ne yerleşt�r�lm�ş gerg�n b�r �pte oluş-
turulan şek�ldek� atmanın �lerleme hızı 1 br/s’d�r.
Buna göre şek�ldek� konumdan geçt�kten 5 s sonrak� görünümü
1 br
Serbest Serbest nasıl olur?
uç uç
 Çözüm

Atma 1 s’de 1 b�r�m �lerled�ğ�nden 5 s’de 5 b�r�m �lerler. Serbest uçtan
yansıyan atma geld�ğ� taraftan yansıyacağı �ç�n 5 san�ye sonrak� görü-
1 br nümü şek�ldek� g�b� olur.

132 10. SINIF FİZİK