Page 22 - Fizik 10 | 3. Ünite

3. ÜNİTE: DALGALAR

Aynı maddeden yapılmış farklı kalınlıkta �k� yay b�rleşt�r�ld�kten sonra
yaylardan b�r�nde atma oluşturulduğunda yayların b�rleşme noktasına
gelen atmanın b�r kısmı d�ğer yaya �let�l�r, b�r kısmı yansır.

Gelen atma
j
g
İletilen atma
j i

A
g
O x y O A i
İnce yay x Kalın yay A d d x
g y 1 2 i

j y
Yansıyan atma
a) b)
Şek�l 3.18: a) İnce yaydan oluşturulan atma b) İlet�len ve yansıyan atma

İnce (haf�f) b�r yaydan kalın (ağır) b�r yaya Şek�l 3.18: a’dak� g�b� baş
yukarı gönder�len atma, b�rleşme noktasına geld�ğ�nde atmanın b�r
kısmı kalın yaya geçer, b�r kısmı yansır (Şek�l 3.18: b). Gelen atma
b�rleşme noktasına ulaştığında b�r d�rençle karşılaşır ve bu nokta sab�t
uç g�b� davranır. Bu nedenle yansıyan atma ters dönerken �let�len atma
gelen atmayla aynı genl�k yönüne sah�p olacak şek�lde yoluna devam
eder.
• Enerj�n�n korunumu yasasına göre gelen atmanın enerj�s�, �let�-
len ve yansıyan atmaların enerj�ler� toplamına eş�tt�r. Bu nedenle
gelen atmanın enerj�s�, yansıyan ve �let�len atmanın enerj�ler�nden
büyüktür. Atmanın genl�ğ�n� bel�rleyen öneml� değ�şkenlerden b�r�
de enerj� olduğundan gelen atmanın genl�ğ� yansıyan ve �let�len
atmaların genl�ğ�nden büyük olur.
A > A A > A �
g
g
y
A : Gelen atmanın genl�ğ�
g
A : Yansıyan atmanın genl�ğ�
y
A : İlet�len atmanın genl�ğ�
�
İlet�len ve yansıyan atmaların genl�kler�n�n büyüklükler� �ç�n karşılaş-
tırma yapılamaz.

• Gelen ve yansıyan atmalar, aynı yay üzer�nde olduğu �ç�n atmala-
rın hızlarının büyüklüğü b�rb�r�ne eş�tt�r. Ancak �let�len atma kalın
yaya geçt�ğ� �ç�n hızının büyüklüğünde azalma olur.

j = j > j �
y
g
j : Gelen atmanın hız büyüklüğü
g
j : Yansıyan atmanın hız büyüklüğü
y
j : İlet�len atmanın hız büyüklüğü
�
• Atmaların gen�şl�kler� hızlarına bağlı olarak değ�ş�r. Bu nedenle
yavaşlayan atmanın gen�şl�ğ� azalır.

134 10. SINIF FİZİK