Page 43 - Fizik 10 | 4. Ünite

6. BÖLÜM: KIRILMA

Ortam değ�şt�ren su dalgalarının hızının değ�şmes� g�b� saydam b�r
ortamdan başka b�r saydam ortama geçen ışığın hızında değ�şme
olur. Ortam değ�şt�ren su dalgalarının hızındak� değ�ş�m su dalgalarının
hareket doğrultusunun değ�şmes�ne (Şek�l 4.27: a) neden olduğu g�b�
ortam değ�şt�ren ışığın hızındak� değ�ş�m de ışığın kırılması deney�nde
görüldüğü g�b� ışığın hareket doğrultusunun değ�şmes�ne neden olur
(Şek�l 4.27: b).

Gelen Normal Normal
dalga Gelen
ışın

i
Derin i Hava
Sığ r r Cam

r

Kırılan Kırılan
dalga ışın
a) b)
Şek�l 4.27: a) Doğrusal su dalgalarının der�n ortamdan sığ ortama geç�ş�
b) Işığın havadan cama geç�ş�

B�r dalganın hızının büyüklüğü �lerled�ğ� ortama bağlıdır. Işığın dalga
yapısı düşünülerek ışık ışınları �lerleyen dalgalara benzet�leb�l�r.
Hava ortamından suya gönder�len LASER ışığının suya g�rd�ğ�nde doğ-
rultusunu değ�şt�rmes� Görsel 4.12’dek� g�b�d�r.

Görsel 4.12: Havadan suya geçen kırmızı ışığın kırılması

Işığın b�r saydam ortamdan başka b�r saydam ortama geçerken hare-
ket doğrultusunu değ�şt�rmes�ne kırılma den�r. Gelen ışın �le yüzey
normal� arasında kalan açıya (i) gelme açısı, kırılan ışın �le yüzey
normal� arasında kalan açıya (r) kırılma açısı den�r.
8
Işığın boşluktak� hızının (c = 3 $ 10 m/s) herhang� b�r saydam ortamdak�
ortalama hızına (j) oranına o ortamın kırılma �nd�s� (n) den�r. Kırılma
�nd�s� ışığın ortamdak� ortalama hızı ve boşluktak� hızıyla �l�şk�l� bağıl
b�r değ�şkend�r. Bu durum
n = c olarak �fade ed�l�r.
j

10. SINIF FİZİK 225