Page 46 - Fizik 10 | 4. Ünite

4. ÜNİTE: OPTİK

Tablo 4.5: Bazı Saydam “Sınır açısı” deney�nde görüldüğü g�b� �nd�s� büyük olan ortamdan
Ortamlardan Havaya Geç�şte küçük olan ortama gönder�len ışının gelme açısı arttıkça kırılma açısı
Sınır Açıları da artar. Gelme açısı bell� b�r açı değer�ne ulaştığında kırılma açısı
o
Saydam Ortam Sınır Açısı 90 olur ve ışın, ortamları ayıran yüzey üzer�nde hareket eder. Kırılma
o
Su 48,8 o açısını 90 yapan gelme açısına sınır açısı den�r. Bazı saydam ortam-
Cam 41,2 o lardan havaya gönder�len ışınların sınır açıları Tablo 4.5’te ver�lm�şt�r.
Elmas 24 o Tablo 4.5’te de görüldüğü g�b� �nd�sler�n farkı büyüdükçe sınır açısı
küçülür.

Kırılma �nd�s� büyük olan ortamdan küçük olan ortama farklı açılar �le
gönder�len ışınların �zled�ğ� yollar Şek�l 4.30'da ver�lm�şt�r.

1
Normal Normal Normal
2
r
n 1 2 3
n i i
2 i 2 i 3 4 4
4

Işık kaynağı (n > n )
2
1
Şek�l 4.30: Kırılma �nd�s� büyük olan ortamdan kırılma �nd�s� küçük
olan ortama gönder�len ışınların �zled�ğ� yollar

Bu yollar �ncelen�rse

• 1 numaralı ışın ortamların ayırıcı yüzey�ne d�k geld�ğ� �ç�n gelme
o
açısı 0 d�r. Yüzeye d�k gelen ışınlar, doğrultularını değ�şt�rmeden
d�ğer ortama geçer.

• 2 numaralı ışının gelme açısı i , kırılma açısı r d�r. i açısı sınır
2
2
2
açısından küçük olduğu �ç�n ışın kırılma �nd�s� küçük olan ortama
normalden uzaklaşarak r açısıyla kırılarak geçer.
2
• 3 numaralı ışının gelme açısı i tür. i açısı sınır açısına eş�t olduğu
3
3
o
�ç�n kırılma açısı 90 olur. Bu durumda ışın �k� yüzey� ayıran ç�zg�
üzer�nden hareket eder.
• 4 numaralı ışının gelme açısı i tür. i açısı sınır açısından büyük
4
4
olduğu �ç�n ışın aynı açı �le yüzeyden yansıma yaparak geld�-
ğ� ortama ger� döner. Işının bu davranışı tam yansıma olarak
adlandırılır.

Tam yansımanın etk�s� �le oluşan olaylardan b�r� de serap olayıdır. Yazın
güneşl� b�r günde asfalt b�r yol üzer�nde �ler� bakıldığında görülen ama
Görsel 4.13: Sıcak asfalt üzer�nde aslında orada olmayan su b�r�k�nt�s� görüntüsü serap olayıdır
görülen serap olayı (Görsel 4.13).

228 10. SINIF FİZİK