Page 43 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

48. ÖRNEK

Sayfa düzleminden içeri doğru olan düzgün B manyetik alanına sayfa düzleminde bulunan yüklü
paralel levhalar yerleştirilerek şekildeki düzenek hazırlanmıştır. +q yüklü parçacık yer çekiminin ve
sürtünmelerin ihmal edildiği bu ortama levhalara paralel doğrultuda V hızıyla fırlatılmıştır.

B
+ + + + + +

V
+q

- - - - - -

Buna göre yüklü parçacığın paralel levhalar arasındaki hareket yörüngesi için ne söylenebilir?

ÇÖZÜM

Yüklü levhalar arasında (+) yüklü levhadan (–) yüklü levhaya doğru bir E elektrik alan oluşur. +q
yüklü parçacık paralel levhalar arasına girdiğinde hem B manyetik alanına hem de E elektrik alana
girmiştir. Bu durumda parçacığa hem manyetik kuvvet hem de elektriksel kuvvet etki eder. Elektriksel
kuvvet elektrik alanla aynı yöndedir. Sağ el kuralına göre manyetik kuvvet + yüklü levhaya doğrudur.
Elektriksel kuvvet F E ve manyetik kuvvet F B ise parçacığın kuvvet diyagramı şekildeki gibi olur. Bu
durumda parçacığın hareket yörüngesini, elektrik ve manyetik alan kuvvetlerinin büyüklüğü belirler.

B 1
+ + + + + +
F B

E
+q 2

- - - - - - 3
F E

F > F E ise parçacık net kuvvetin etkisiyle 1 numaralı yörüngeyi izler.
B
F E = F B ise parçacığa etki eden net kuvvet sıfır olur. Parçacık sapmaya uğramaz, 2 numaralı yörüngeyi
izler.

F > F B ise parçacık net kuvvetin etkisiyle 3 numaralı yörüngeyi izler.
E

345
345