Page 16 - Fizik 12 | 2.Ünite

2. ÜNİTE: BASİT HARMONİK HAREKET

Uzanım x = 0 olduğunda c�s�m denge konumundan geçer. Bu durum
c�sm�n �vmes� ger� çağırıcı kuvvet g�b� sıfır olur. Uzanım en büyük değe-
r�ne ulaştığında x = r olur. Bu �fade �vme denklem�nde yer�ne yazılırsa
�vmen�n büyüklüğü
2
a Max = ~ $ r �le bulunur.
İvme Böylece bas�t harmon�k hareket yapan c�sm�n sah�p olab�leceğ� en
büyük �vme değer�n� veren bağıntı bulunmuş olur. Bu denklemden
yararlanarak bas�t harmon�k hareket yapan c�sm�n �vmes�n�n uzanıma
a = ω ⋅r bağlı graf�ğ� Şek�l 2.13’tek� g�b�d�r.
2
Max
İvmen�n uzanıma bağlı graf�ğ�ne göre bas�t harmon�k hareket yapan
O +r c�sm�n �vmes�n�n büyüklüğü, uzanımla doğru orantılıdır. Denge konu-
-r Uzanım mundan harekete başlayan b�r c�sm�n uzanımının zamana göre değ�-
ş�m graf�ğ� s�nüs eğr�s� oluşturduğuna göre �vmen�n zamana göre değ�-
a Max = - ω ⋅r ş�m graf�ğ� de s�nüs eğr�s� oluşturur. Buna göre �vmen�n zamana göre
2
değ�ş�m graf�ğ� Şek�l 2.14’tek� g�b�d�r.

İvme
Şek�l 2.13: Bas�t harmon�k hareket
yapan c�sm�n �vme-uzanım graf�ğ�
+a
Max

Zaman
O T T 3T T 5T 3T
4 2 4 4 2

-a Max

Şek�l 2.14: İvmen�n zamana göre değ�ş�m graf�ğ�

 Örnek

K L O M N
Denge
konumu

Sürtünmes�z yatay düzlemde K-N noktaları arasında bas�t harmon�k
hareket yapan c�s�m L noktasından geçerken �vmes� a dır.
Buna göre c�sm�n N noktasından geçerken sah�p olduğu �vme kaç
a dır? (Noktalar arasındak� uzaklıklar eş�tt�r.)

 Çözüm

-x 2x Noktalar arası uzaklık x olsun. Hareket�n genl�ğ� A = 2 x t�r.
- yön + yön 2
( x
L
K L O M N a = - ω $ - )
Denge a = ~ 2 $ xolur .
konumu L
İvme b�ze a olarak ver�lm�şt�r. N noktası �ncelend�ğ�nde
a = - ω 2 2 $ x olur.
N
a =- 2 a bulunur.
N

88 12. SINIF FİZİK