Page 17 - Fizik 12 | 3.Ünite

1. BÖLÜM: DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI

Kırmızı ve yeş�l ışığın aynı ç�ft yarık düzlem�ne gönder�lmes�yle elde
ed�len saçak görünümler� Şek�l 3.9: a ve b’dek� g�b�d�r. Kırmızı ışığın
dalga boyu, yeş�l ışığın dalga boyundan büyük olduğundan saçak
gen�şl�kler� de daha büyüktür.

a) b)
Şek�l 3.9: a) Kırmızı ışığın ç�ft yarıkta g�r�ş�m desen�
b) Yeş�l ışığın ç�ft yarıkta g�r�ş�m desen�
Saçak gen�şl�ğ� yarıklar arasındak� uzaklığa bağlı olarak da değ�ş�r.
Yarıklar arası uzaklık artırıldıkça saçak gen�şl�ğ� azalır (Şek�l 3.10).
Saçak gen�şl�ğ�n� değ�şt�ren etkenlerden b�r� de yarık düzlem�yle ekran
arasındak� uzaklıktır. Uzaklık arttıkça saçak gen�şl�ğ� büyür (Şek�l 3.11).

Ekran ile
yarık düzlemi
Yarıklar
arası arasındaki
uzaklık Kırınım deseni uzaklık Kırınım deseni
d 3L

2d 2L

3d L

Şek�l 3.10: Yarıklar arası uzaklığı Şek�l 3.11: Yarık düzlem� �le ekran
farklı olan ç�ft yarıkta g�r�ş�m arası uzaklığı farklı olan ç�ft yarıkta S 1
deney�nde kırmızı ışığın g�r�ş�m g�r�ş�m deney�nde yeş�l ışığın g�r�ş�m d A o
desen� desen� Işık S
kaynağı 2

Işığın Çift Yarıkta Girişimine Etki Eden Diğer L

Değişkenler Yarıklar Ekran
düzlemi
1. Işık kaynağının ışık ş�ddet� artırılırsa g�r�ş�m desen�n�n yer�nde ve Şek�l 3.12: Işık kaynağının yarık
saçak gen�şl�ğ�nde değ�ş�kl�k olmaz. Işık akısı artacağından düzlem�ne yaklaştırılması
aydınlık saçakların parlaklığı artar.

2. Işık kaynağı yarık düzlem�ne yaklaştırılırsa g�r�ş�m desen�n�n ye-
r�nde ve saçak gen�şl�ğ�nde b�r değ�ş�kl�k olmaz. Işık akısı artaca- K′
ğından aydınlık saçakların parlaklığı artar (Şek�l 3.12). S 1
K A
3. Işık kaynağı yarık düzlem�ne paralel hareket ett�r�lerek S o
K noktasından K' noktasına çek�ld�ğ�nde ışık kaynağı S yarığın- Işık 2
2
kaynağı
dan uzaklaştığı �ç�n S yarığına ışık daha geç ulaşır. B�rb�r�ne A ′
2
doğru aynı büyüklüktek� hızla harekete geçen araçların, harekete o
geç başlayan araca yakın b�r noktada buluşması g�b� g�r�ş�m
desen�n� oluşturan noktalar da gec�ken kaynak tarafına kayar. Bu Yarıklar Ekran
düzlemi
nedenle merkezî aydınlık saçak A ' noktasında oluşur (Şek�l 3.13).
0
Saçak gen�şl�ğ� değ�şmez. Şek�l 3.13: Işık kaynağının yarık
düzlem�ne paralel hareket ett�r�lmes�

12. SINIF FİZİK 121