Page 48 - Fizik 9 | 5.Ünite

Köprülerde birbirinin içine geçebilen genleşme
bağlantıları (Görsel 5.5.2) kullanılmaktadır. Bu
bağlantılar, genleşmeden kaynaklanan uzunluk
değişimlerinin bir sorun oluşturmaması için
yapılmaktadır. Tren raylarının aralarında boşluk
bırakılarak döşenmesinin sebebi de budur.
Sıcak günlerde yol ya da kaldırımlardaki
genleşmeler çatlamalara ve yapının bozulmasına
sebep olmaktadır. Islak zemin döşemelerinde
meydana gelen genleşmelerin sorun
oluşturmaması için fayanslar, aralarında boşluk
bırakılarak döşenmektedir.

Görsel 5.5.2: Köprü genleşme
bağlantıları
SIRA SİZDE 38

Benzin istasyonlarında yakıtlar, yer altındaki depolarda muhafaza edilir. Benzin almaya ge-
len araçların deposu, bu benzinle doldurulur. Yaz aylarında deposu tam doldurulan araçlarla
yolculuk yapılmaz ve güneş altında bırakılırsa araç depo kapaklarında benzin sızıntısı gözle-
nebilir. Buna göre,
a) Depo kapaklarında oluşan sızıntının sebebi nedir?
b) Sızıntının olmaması için neler yapılabilir?

SIRA SİZDE 39

Katı ve sıvıların genleşmesi ve büzülmesine günlük hayattan örnekler belirleyiniz. Belirlediği-
niz örneklerin avantaj ve dezavantajları hakkında tartışınız.

SUYUN CANLI YAŞAMINDAKİ ÖNEMİ

İnsanoğlunun yüzyıllardır yaptığı buz balıkçılığı,
buzla kaplı nehir ve göller üzerinde buz tabakalarını
delerek yapılan balık avıdır. Özellikle soğuk ülkelerde
bu balıkçılık türü oldukça yaygın olduğu için
balıkçılıkla ilgili çok çeşitli donanımlar geliştirilmiştir.
Bu donanımlardan belki de en ilginç olanı, buzun
delineceği yer üzerine yerleştirilebilecek kadar hafif,
ısıtma sistemine sahip, içinde fırın, kanepe, bilgisayar
gibi eşyaları olan taşınabilir evlerdir (Görsel 5.5.3).
Canlılar donan nehir ya da göllerin altında devam
ettirdikleri yaşamlarını, suyun ilginç bir özelliğine
borçludur. Su, donarken hacmi artan nadir yapılardan
birisidir. Donan suyun hacmi arttığı için özkütlesi azalır,
suyun özkütlesinden daha küçük hâle gelir. Oluşan
Görsel 5.5.3: Buz balıkçılığında
kullanılan bir ev türü buz, suda yüzer ve yüzeyde birikerek buz tabakasını

256 ISI VE SICAKLIK